Ukrayna üzerinden Avrupa'ya uzanan Sovyet dönemi boru hatlarıyla yapılan Rus doğalgaz ihracatı, transit anlaşma süresinin 1 Ocak 2025’te dolması ve savaş halindeki Moskova ve Kiev'in akışı devam ettirecek bir uzlaşıya varamaması nedeniyle yeni yılın ilk saatlerinde durduruldu.

Rusya'nın Avrupa'ya giden en eski gaz hattının kapanması, Rusya'nın 2014 yılında Kırım'ı ele geçirmesiyle başlayan 10 yıllık gergin dönemin sonunda geldi. Ukrayna Kırım’ın Rusya tarafından ilhakının ertesi yılında Rus gazı alımını durdurmuştu.

Bu kesinti, Avrupa’nın doğalgazı daha pahalı tedarik etmesine yol açarken ayrıca ABD’nin kaya gazı üretiminin de önünü açıyor.

Ukrayna Enerji Bakanı German Galuşenko, gaz akışının durması dolayısıyla yaptığı açıklamada, “Rus gazının geçişini durdurduk. Bu tarihi bir olaydır. Rusya pazarlarını kaybediyor, mali kayıplara uğrayacak. Avrupa, Rus gazını terk etme kararını çoktan verdi” dedi.

Şubat 2022'de başlayan savaş nedeniyle gaz akışının durması bekleniyordu. Ukrayna, askeri çatışma sırasında anlaşmayı uzatmamakta kararlıydı.

Rusya'nın Avrupa'ya boru hatları üzerinden yaptığı gaz ihracatının yaklaşık yarısı Ukrayna üzerinden Avrupa ülkelerine ulaşıyordu. Sektörden bir kaynağa göre Gazprom yeni yılda, Ukrayna üzerinden gaz akışının olmayacağını tahmin ediyordu.

Rusya, halen Karadeniz yatağındaki TürkAkım boru hattı üzerinden gaz ihraç ediyor. TürkAkım'ın 1’i Türkiye'nin iç pazarına, diğeri de Macaristan ve Sırbistan gibi Orta Avrupalı müşterilere hizmet veren iki hattı bulunuyor.

Avrupa Birliği, 2022 yılında Ukrayna'da askeri çatışmaların patlak vermesinin ardından alternatif kaynaklar arayışına girerek Rus enerjisine olan bağımlılığını azaltma çabalarını iki katına çıkarmıştı.

Slovakya ve Avusturya gibi Ukrayna üzerinden Rus gazının kalan alıcıları da alternatif tedarik imkanları buldu.

Bir zamanlar Sovyetler Birliği'nin bir parçası olan Moldova, bu durumdan en kötü etkilenen ülkeler arasında yer alıyor. Moldova, gaz kullanımını üçte bir oranında azaltmak için önlemler alması gerektiğini belirtiyor.

Gazın kesildiği Çarşamba gününün erken saatlerinde Avrupa’dan herhangi bir yorum gelmedi.

Rusya ile Ukrayna arasındaki beş yıllık gaz transit anlaşmasının süresi 1 Ocak'ta doldu. Gazprom'dan yapılan açıklamada, “Ukrayna tarafının bu anlaşmaları yenilemeyi tekrar tekrar ve açıkça reddetmesi nedeniyle Gazprom, 1 Ocak 2025 tarihinden itibaren Ukrayna toprakları üzerinden transit gaz tedarik etme teknik ve yasal kabiliyetinden mahrum bırakıldı” denildi.

Belarus üzerinden geçen Yamal-Avrupa boru hattı da kapandı ve Baltık Denizi üzerinden Almanya'ya giden Kuzey Akım rotası 2022'de durdu.

Çeşitli güzergahlar bir araya geldiğinde 2018 yılında Avrupa'ya rekor düzeyde 201 milyar metreküp gaz sevk edilmişti.

Rusya, 2020'de son beş yıllık sözleşme başladığında 65 milyar metreküp olan gaz sevkiyatını 2023'te Ukrayna üzerinden yaklaşık 15 milyar metreküpe indirmişti.

Kapitalist Batı’nın askeri gücü NATO’nun lideri olan ABD’nin Ukrayna’nın NATO’ya üyelik tehdidini sürekli canlı tutarak başlattığı savaşta büyük bir zafer elde etti. Batı eksenli statükoya meydan okuyan Rusya, sahada bataklığa çekilirken, Finlandiya ve İsveç’in birliğe katılması da sağlandı. Ayrıca Rusya korkusu pompalanarak NATO’ya yeniden önem kazandırmış oldu. Hatırlanacağı üzere Ukrayna savaşı öncesi Fransa, “NATO’nun beyin ölümü gerçekleşti” ifadesini kullanmış ve bir öneminin de kalmadığını vurgulamak istemişti. Bugün ise Rusya korkusu diriltilerek Avrupa Birliği, NATO’ya daha sıkı bir şekilde bağlanırken, yeni ABD Başkanı Trump NATO üyelik aidatların artırılması çağrısı yaparak birliğin masrafların Avrupa’ya yüklemek için çalışıyor.