Tacikistan’da başörtüsü yasaklarının ardından 'ulusal kültüre uymayan' tüm yabancı kıyafetlerin yasaklandığı duyuruldu.

İslam'a düşmanlıkta komünist Çin ile yarışan Tacikistan yönetimi, başörtüsü ve dini bayramların kutlanılmasını yasakladıktan sonra yeni yasalarla halka ve İslam'a karşı savaşını genişletiyor.

Geçtiğimiz haziran ayında başörtüsü yasağıyla gündeme gelen Tacikistan’da "ulusal kültürü korumak" amacıyla "tüm yabancı kıyafetlere” yasak getirildi. Ancak yabancı kıyafetten kastın tesettür ile ilgili olduğu ifade ediliyor.

8 Mayıs 2024 tarihinde kabul edilen Geleneklerin ve Dini Ayinlerin Düzenlenmesine Dair 2007 Yasası'ndaki değişiklikler, ulusal kültürle uyumsuz olarak algılanan giysilerin ithalatını, satışını ve kamusal alanlarda giyilmesini yasaklıyor (Madde 18)

İdari Suçlar Kanunu, bu hükümlerin ihlal edilmesi durumunda 8.000 ile 54.000 Somoni (yaklaşık 25.500 ile 172.300 Türk Lirası) arasında para cezası öngörüyor (madde 481)

Söz konusu baskıcı değişiklikler, 20 Haziran 2024'te cumhurbaşkanının imzasıyla yürürlüğe girdi.

Tacikistan’da 2020 yılında yapılan cumhurbaşkanlığı seçimlerinde İmamali Rahman oyların yüzde 90,92’sini alarak 5'inci kez cumhurbaşkanı seçildi. Yüzde 90'ı Müslüman olan Tacikistan'da İmamali Rahman'ın 7 yıllığına yeniden cumhurbaşkanı "seçilmesine" kuşkuyla bakılıyor ve seçimlerin şeffaf yapılmadığı ileri sürülüyor.

26 Temmuz 2024'te ise ülkedeki en yüksek devlet onaylı İslam kurumu olan İslam Ulema Konseyi, kadınların siyah, dar ve şeffaf giysiler giymesini yasaklayan bir fetva yayınladı. Resmi basında yayımlanan bu fetvada, “siyah rengin” Tacikistan’ın "ulusal ve coğrafi özellikleriyle uyumlu olmadığı" belirtiliyor. Siyah giysilerden kastedilenin direk çarşaf ve pardesü denmese de bunlar olduğu aktivistlerce ifade ediliyor.

Bu ay içerisinde, Devlet Dini İşler Komitesi ve Geleneklerin Düzenlenmesi Başkanı Sulaimon Davlatzoda düzenlediği basın toplantısında, "Kültür Bakanlığı, Kadınlar Komitesi ve Dini İşler Komitesi'nden oluşan ortak bir görev gücünün, ulusal değerlerimize ve geleneklerimize en iyi uyum sağlayan giysileri belirlemek için işbirliği yaptığını" ifade etti.

Uluslararası İnsan Hakları Ortaklığı (IPHR) son yasaklarla ülkedeki durumun endişe verici boyuta ulaştığını belirterek, Tacikistan makamlarına, ifade özgürlüğü ve din veya inanç özgürlüğü de dahil olmak üzere uluslararası insan hakları standartlarıyla çelişen, bireylerin giyim tarzlarına getirilen bu kısıtlamaların geri çekilmesi çağrısında bulundu.

Yeni yasal hükümler yürürlüğe girmeden önce dahi ulusal kültüre aykırı olduğu iddia edilen kıyafetleri giyen kişilerin hedef alındığını ileri süren IPHR, mayıs ayında yasal değişikliklerin kabul edilmesinin ardından, sosyal medyada başörtüsü takan kadınların başkent Duşanbe’deki tıbbi tesislere girmelerinin engellendiği ve para cezaları ile tehdit edildiklerini ileri sürdü.

Müslüman Kadınlar Hedef Alınıyor

Sivil toplum aktivistleri, bu kısıtlamaların özellikle belirli Müslüman kadınları hedef aldığını ifade ediyor. Irkçı bir perspektifle başörtüsü ve siyah renkli kıyafetlerin "Arap etkisi" ile ilişkilendirildiği için yasaklandığı ifade ediliyor.

Öte yandan Tacik yetkililer, uluslararası İslam örgütlerini ve daha geniş uluslararası toplumu, yeni kabul edilen yasayla ilgili hak ihlallerine dair raporların yanlış bilgiye dayandığını belirterek, bu değişikliklerin Tacikistan'ın ulusal kültürünü korumak için gerekli olduğunu savunuyor.

13 Ağustos'ta Dışişleri Bakan Yardımcısı Farrukh Sharifzoda bir basın toplantısında, "kültürel kimliği ve eski medeniyeti korumak için [hükümetin] vatandaşlara taklit, yabancı etkiler ve gösterişli görünümlerden kaçınmalarını ve mümkünse ulusal kıyafet giymelerini önerdiğini" ifade etti.

Başörtüsü de Yasaklanmıştı

Tacikistan Cumhurbaşkanı İmamali Rahman geçtiğimiz haziran ayında başörtüsü, türban ve İslami sembolleri barındıran tüm kıyafetlere yasak getiren “Gelenek ve Merasimlerin Düzenlenmesi” ile “Çocuk Eğitimi ve Yetiştirilmesi Sorumluluğu” kanunlarını da içeren 35 yasa tasarısını imzalamıştı.

Cumhurbaşkanlığından yapılan açıklamada yapılan kanun değişiklikleriyle milli kültürel değerlerin korunması, batıl inanç ve aşırıcılığın önlenmesi, merasim ve bayramlarda israfa yer verilmemesi amaçlandığı belirtilmişti.

Resmi verilere göre yüzde 99'u Müslüman olan Tacik halkına zulmeden yöneticilerin çıkardığı yasalarla Tacikistan'da başörtüsünün kullanımı uzun yıllardır devlet kurumlarında ve okullarda fiili olarak yasak.

Tıpkı komünist Çin yönetimi gibi Tacikistan’da erkeklerin sakal uzatmasına da izin verilmiyor. Geçtiğimiz yıllarda binlerce erkeğin polis tarafından durdurulduğu ve sakallarının zorla tıraş edildiği medyaya yansımıştı.

Çoğunluğu Müslüman olan Tacikistan'da parlamentonun üst kanadı Milli Meclis, 19 Haziran'da başörtüsünün yasaklanmasını öngören yasa tasarısını onayladı.

Yasa çerçevesinde ayrıca Ramazan ve Kurban bayramlarının çocuklar tarafından kutlanması da yasaklandı.