İran ve Suudi Arabistan Çin'in arabuluculuğunda ilişkileri düzeltme ve diplomatik temsilcilikleri yeniden açma konusunda anlaşma imzaladı.

Çin’in hem Batı'ya hem de Rusya'ya şirin gözükmek için Ukrayna’daki savaşın sonlandırılması yönündeki barış planı çöpe atılırken, Pekin bu kez de Suud ile İran arasında arabulucu rolüne soyundu.

İmzalanan anlaşmaya göre, Ülkeler, iki ay içinde elçilik ve misyonlarını yeniden açacaklarını ve 20 yıldan uzun bir süre önce imzalanan güvenlik ve ekonomik iş birliği anlaşmalarını uygulayacaklarını duyurdu.

İmzalanan anlaşma 4 gün boyunca yapılan gizli görüşmelerin ardından kamuoyuna duyuruldu.

İran Ulusal Güvenlik Yüksek Konseyi Sekreteri Ali Shamkhani ve Suudi Arabistan Ulusal Güvenlik Danışmanı Musaad bin Mohammed al-Aiban, Çin'in başkenti Pekin'de anlaşmaya imza attı.

İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan, ilişkileri normalleştirmesinin bölgeye katkı sağlayacağını söyledi.

Riyad, 2016 yılında İranlı protestocuların Suudi diplomatik temsilciliklerine saldırmasının ardından Tahran ile bağlarını koparmıştı.

Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), Bahreyn ve Mısır, Katar'ın "aşırılık yanlılarını desteklediğini" ve İran'a çok yakın olduğunu iddia ederek ilişkileri kesti. Diğer Körfez ülkeleri de 2016'dan sonra Tahran ile ilişkilerini azaltmıştı.

İran geçtiğimiz eylül ayında altı yıl aradan sonra bir BAE büyükelçisini geri kabul etti. Ekim ayında da Kuveyt 2016'dan bu yana Tahran'a ilk büyükelçisini gönderdi.

İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan, Twitter hesabından paylaştığı mesajında, "İran ile Suudi Arabistan arasındaki ilişkilerin normale dönmesi iki ülkeye, bölgeye ve İslam dünyasına büyük imkanlar sunacak" dedi.

Komşularla iyi ilişkiler kurulmasının İran hükümetinin dış politikasının "kilit ekseni" olduğunu ve bu politikanın doğru yönde ve güçlü bir şekilde ilerlediğini belirten Abdullahiyan, Dışişleri Bakanlığının aktif olarak daha fazla bölgesel adımın hazırlanmasının arkasında olduğunu kaydetti.

Türkiye’den Memnuniyet Mesajı

Dışişleri Bakanlığından yapılan açıklamada, "Suudi Arabistan ve İran arasında 10 Mart günü Pekin'de varılan, diplomatik ilişkilerin yeniden tesis edilmesini öngören mutabakatı memnuniyetle karşılıyoruz" ifadesi kullanıldı.

Açıklamada, "İran ve Suudi Arabistan'ı, Orta Doğu'da bir süredir hakim bulunan yumuşama ve “normalleşme” süreçleriyle uyumlu olarak attıkları bu önemli adımdan ötürü kutluyor, iki ülke ilişkilerinde kaydedilen bu ilerlemenin bölgemizin güvenlik, istikrar ve refahına önemli katkılarda bulunacağına inanıyoruz." görüşü paylaşıldı.

Bilindiği üzere ABD’nin talebi ile başlayan “İsrail” ile “normalleşme” bir salgın gibi tüm İslam beldelerinde pandemiye dönüşürken ardından Esed rejimi ile normalleşme için düğmeye basılmıştı. Bugün ise Suud rejiimi ile İran arasında normalleşme için adım atılmış oldu. Çin ve Rusya’ya fokuslanan ABD’nin çoğu “dost ve müttefiği” olan Ortadoğu’daki rejimlerin arasında olumsuz bir durumun yaşanmamasını istediği uzmanlarca ifade ediliyor.

Hizbullah: “İyi Bir Gelişme”

Lübnan'daki Hizbullah Hareketi Genel Sekreteri Hasan Nasrallah, İran ile Suudi Arabistan arasındaki diplomatik ilişkilerin yeniden başlatılmasının iyi bir gelişme olduğunu ve bölge için yeni ufuklar açabileceğini söyledi.

Nasrallah, video konferans aracılığıyla katıldığı parti programında gündeme ilişkin açıklamalarda bulundu. Nasrallah, "İyi bir gelişme. Eğer normal seyrinde ilerlerse Lübnan dahil tüm bölge için yeni ufuklar açabilir." ifadesini kullandı.

Eski "İsrail" Başbakanı Benett: "Tahran'ın Siyasi Başarısı"

Suudi Arabistan ile İran arasında diplomatik ilişkilerin yeniden başlatılmasının Tahran için siyasi bir başarı olduğunu kaydeden Bennet, "‘İsrail’ içinse ciddi ve tehlikeli bir gelişme. Bu İran karşıtı bölgesel bir bölge kurma çabasına karşı ağır bir darbe." ifadelerini kullandı.

Paylaşımlarında “İsrail” Başbakanı Binyamin Netanyahu'ya yüklenen Bennett, "Bu, Netanyahu hükümetinin genel olarak zayıflamaya karşı siyasi umursamazlığı ve ülkedeki iç karışıklığının bileşiminden kaynaklı bir başarısızlığıdır" değerlendirmesinde bulundu.

İran-Suudi Arabistan İlişkileri

Suudi Arabistan'da 2 Ocak 2016'da aralarında Şii din adamı Nimr el-Nimr'in de bulunduğu 47 kişi "terör" suçlamasıyla idam edilmişti.

İdamlara tepki gösteren İranlı yetkililerin peş peşe yaptığı açıklamaların ardından Suudi Arabistan'ın Tahran Büyükelçiliği ve Meşhed kentindeki konsolosluk binaları İran'daki göstericiler tarafından ateşe verilmişti.

Mart 2015'te başlayan Yemen'deki kriz nedeniyle zaten gergin olan iki ülke arasındaki diplomatik ilişkiler tamamen kesilmişti.

İran ve Suudi Arabistanlı yetkililer, Nisan 2021'de Bağdat'ta doğrudan görüşmeler yapmak üzere bir araya gelmiş ve Irak'ın arabuluculuğundaki görüşmeler daha sonra da devam etmişti.