İran'da parlamento Hürmüz Boğazı’nın kapatılması önerisini pazar günü yapılan oturumda onaylarken, gözler ülkenin en üst düzey güvenlik organı Yüksek Ulusal Güvenlik Konseyi'ne çevrilmiş durumda.

Tahran, ABD'nin pazar günü erken saatlerde İran'ın üç büyük nükleer tesisini bombalamasının ardından, küresel petrol taşımacılığı ve ticaret açısından kritik öneme sahip Hürmüz Boğazı'nın kapatılması yönünde ilk adımı attı. Hürmüz Boğazı'nın kapatılıp kapatılmayacağına dair nihai kararı Yüksek Ulusal Güvenlik Konseyi verecek.

Daha önceki krizlerde Hürmüz Boğazı’nın kapatılması gündeme gelse de stratejik ticaret yolu hiç kapatılmadı.

Küresel petrol ve gaz talebinin yaklaşık yüzde 20'sini karşılayan boğazı kapatma kararı henüz kesinleşmedi ancak milletvekili ve Devrim Muhafızları Komutanı İsmail Kosari, bunun gündemde olduğunu ve "gerektiğinde yapılacağını" ileri sürmüştü.

ABD Başkanı Donald Trump, Pazar günü erken saatlerinde Amerikan güçlerinin Fordow, Natanz ve İsfahan'daki İran nükleer tesislerine çok başarılı saldırılar düzenlediğini duyurmuştu.

Trump, Truth Social'da yaptığı paylaşımda, "Fordow, Natanz ve İsfahan dahil olmak üzere İran'daki üç nükleer tesise yönelik çok başarılı saldırımızı tamamladık. Tüm uçaklar artık İran hava sahasının dışında" bilgisini paylaşmıştı.

İran devlet medyası saldırıları doğrularken, söz konusu tesislerin zaten boşaltıldığı ve zenginleştirilmiş uranyumun taşındığını ifade etmiş ve Tahran’ın saldırıdan önce bilgilendirildiği ortaya atılmıştı.

Rubio: “Hürmüz’ün Kapatılması Ekonomik İntihar”

ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio, Çin'e bir çağrı yaparak İran'la iletişime geçmesini ve Hürmüz Boğazı'nın kapatılmasına engel olmasını isteğinde bulundu.

Amerikan televizyon kanalı Fox News'e konuşan Rubio, "Eğer boğazı kapatırlarsa bu onlar için ekonomik intihar olur" uyarısında bulundu.

Hürmüz Boğazı’nın Önemi Nedir? Kapatılırsa Ne Olur?

Küresel petrolün yaklaşık yüzde 20'si ve doğal gazın önemli bir kısmı Boğaz'dan geçiyor. Avrupa; Körfez ülkeleri Suudi Arabistan, Katar ve Birleşik Arap Emirlikleri'nden petrol ve sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) ithal ediyor ve bunların büyük bir kısmı Boğazı'ndan geçiyor.

İran ile Umman sınırlarını ayıran boğaz, Umman Körfezi ve Basra Körfezi arasında stratejik bir konuma sahip.

Hürmüz Boğazı'nın, genişliği 33 (en dar yeri) ila 95 kilometre kadardır. Basra Körfezi'ndeki çeşitli limanlardan toplanan petrol, tankerler aracılığıyla bu su yolunu kullanarak dünyaya taşındığı için büyük stratejik ve ekonomik öneme sahip.

Kuveyt, Irak, İran, Suudi Arabistan, Bahreyn, Birleşik Arap Emirlikleri ve Katar ihraç ettikleri petrolü Hürmüz üzerinden uluslararası pazarlara arz ediyor. Aynı zamanda dünya sıvılaştırılmış gaz (LNG) ihracatının da %66'sı Hürmüz Boğazından geçiyor.

İran'ın Boğazdaki ticareti engellemesi halinde küresel petrol fiyatları yükselebilir ve Avrupa, özellikle Orta Doğu yakıtına bağımlı ülkelerde enerji sıkıntısıyla karşı karşıya kalabilir. JP Morgan’ın Haziran 2025 tarihli değerlendirmesine göre, boğazın kapanması durumunda petrol fiyatları varil başına 120-130 dolar aralığına fırlayabilir.

Petrol fiyatlarındaki ani bir artış enflasyonu ve enerji maliyetlerini arttırabilir ve Avrupa genelinde sektörleri sekteye uğratır. İmalat, ulaşım ve tarım sektörleri özellikle kırılgan olabilir. Piyasa tepkileri ve Avrupa borsalarındaki dalgalanma zincirleme bir etki yaratabilir.

Petrolün ötesinde, Boğaz küresel deniz taşımacılığı için kilit bir rota. Kesinti Avrupa'nın hammadde, elektronik ve tüketim malları ithalatını geciktirerek tedarik zincirlerini etkileyebilir. Nakliye için sigorta primleri artarak Avrupalı işletmeler ve tüketiciler için maliyetleri yükseltebilir.

Hangi Ülkeler Etkilenir?

Tüm dünyaya etkileyen Hürmüz Boğazı’nın kapatılması durumunda doğrudan etkilenecek ülkeler şöyle:

Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), Kuveyt, Irak, Katar, Bahreyn.

Körfez'den gelen petrole büyük ölçüde bağımlı olan Çin, Hindistan, Japonya, Güney Kore, Tayvan, Singapur, Endonezya da etkilenir.

Dolaylı etkilenecek ülkeler ise ABD, Birleşik Krallık, Avrupa Birliği ülkeleri ve Türkiye. Bu ülkeler petrol fiyatlarının küresel ölçekte yükseleceğinden artan enerji maliyetiyle karşı karşıya kalacak.

Tarihte Hürmüz’ün Konu Olduğu Hangi Gerilimler Yaşandı?

1- 1988 yılında ABD savaş gemisi USS Vincennes bir İran yolcu uçağını düşürdü ve uçaktaki 290 kişi** yaşamını yitirdi. Washington, bölgedeki filosunun savaş uçağı sanarak yanlışlıkla uçağı hedef aldığını savunurken, Tahran bunu kasıtlı bir saldırı olarak niteledi.

Washington, Vincennes savaş gemisini, İran donanmasının saldırılarına karşı Hürmüz bölgedesindeki ikmal gemilerini koruması için burada tuttuklarını ileri sürdü.

2- 2008'de ABD, İran'a ait teknelerin boğazdaki üç ABD savaş gemisine yaklaşarak taciz ettiğini bunun üzerine İran Devrim Muhafızları'nın o dönemki başkomutanı olan Muhammed El-Caferi, saldırıya uğradıkları takdirde boğazdaki gemilere el koyma tehdidinde bulundu.

3- 2010'da El Kaide'ye bağlı Abdullah Azzam Tugayları'nın üstlendiği saldırılarda Hürmüz'deki Japon petrol tankeri M Star hedef alındı.

4- 2012'de Tahran yönetimi, İran'ın petrol gelirlerini hedef almakla suçladığı ABD ve Avrupa'nın yaptırımlarına misilleme olarak Hürmüz Boğazı'nı bloke etme tehdidinde bulundu.

5- İran, 2015'te bir sondaj platformuna zarar verdiği gerekçesiyle Singapur bandıralı bir tankeri hedef aldı, bir konteyner gemisine el koydu.

6- Temmuz 2018'de İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, ülkesinin petrol ihracatını sıfıra düşürme çağrısında bulunan ABD'ye tepki göstererek, İran'ın Hürmüz Boğazı'ndaki petrol akışını aksatabileceğini üstü kapalı ifade etmişti.

Tarihte bu olaylar yaşansa da şu ana kadar Hürmüz Boğazı hiç kapatılmadı.