Nasihatin dindeki yeri ve önemi hepimizce malumdur. Günlük hayatımızda kullandığımız en yaygın İslâmi kavramlardan bir tanesidir ve İslâm’da çok önemli bir yere sahiptir. Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem şöyle buyurmuştur: الدِّينُ النَّصِيحَةُ قُلْنَا لِمَنْ يَا رَسُولَ اللَّهِ قَالَ لِلَّهِ وَلِكِتَابِهِ وَلِرَسُولِهِ وَلأَئِمَّةِ الْمُسْلِمِينَ وَعَامَّتِهِمْ “Din nasihattir (samimiyettir) buyurdu. Ya Rasulallah kime diye sorduk O da; Allah’a, kitabına, peygamberine, Müslümanların yöneticilerine ve bütün Müslümanlaradır dedi.” [Muslim]

İmam Nevevi (rahimehullah) “Müslim’in Şerhi”nde bu hadis ile alakalı şöyle bir ifadeye yer verir: “Bu hadis pek muazzam bir hadistir. İslâm onun etrafında dönüp durmaktadır.” Nasihat bahsine dair İmam Ebu Süleyman el-Hattabi ise (rahimehullah) şöyle der: “Nasihat kapsamlı bir kelimedir. Kendisine nasihat edilen kimsenin bir pay sahibi olmasını sağlamak demektir. Arap dilinde bu kelimenin anlamını yeteri kadar anlatabilecek tek bir kelime daha yoktur.”

Bu bağlamda âlimlerce söylenen ve yapılan izahlardan sonra nasihat; nasihat edilene hayır murat etmektir. Lügatteki karşılığı ise halis olmak yani arılık, duruluktur. Hatta Araplar يقال نصحت العسل اذا خلصته من الشمع “Balı balmumundan arıttığın zaman, bala nasihat ettim” derler ki buradaki nasihatten kasıt arıtmak, halis kılmaktır. Görüldüğü üzere nasihat öğüt vermek anlamında kullanıldığı gibi, samimiyet ve ihlas anlamlarında da kullanılmaktadır.

Bu kısa girizgâhın ardından nasihat konusunda esas kabul edilen mezkûr hadisi nasihat kelimesine yüklenen anlamlardan hareketle yorumlamaya çalışalım.

Allah’a Karşı Nasihat

İnsan ilk duyduğunda anlam veremiyor değil mi? Allah’a nasihat etmekte ne demek deyip haşa demekten kendini alamıyor. Oysa yukarıda yaptığımız izahat uyarınca Allah’a nasihat etmek; O’na karşı samimiyet göstermek, teslim olmak ve hakkıyla kulluk etmektir. Yani Allah Azze ve Celle’nin dinini kâmil manada yaşayabilmek, sadece ibadetlere taalluk meselelerde değil, Allah’a kulluğu kapsayan hükümlerin tamamında Allah’a karşı samimi olmaktır.

O’na herhangi bir şeyi ortak etmekten uzak durmak, vahdaniyetine inanmak ve kulluğu emrettiği şekliyle yerine getirmektir.

Allah’a halis ihlas göstermek ise وَاللّهُ وَرَسُولُهُ أَحَقُّ أَن يُرْضُوهُ “Allah ve Rasulü hoşnut edilmeye daha layıktır” ayeti kerimesi mucibince; O’nu her şeyin önünde tutmak, O’nun uğrunda yeri geldiğinde sevdiklerinden ve dahi candan vazgeçmektir.

Kur’an’a Karşı Nasihat

Kur’an’a karşı nasihat yani samimiyet ise sadece tilavetinde değil, O’nun hükümleri doğrultusunda bir hayat sürmek ve Allah’ın kitabını yeryüzünde hâkim kılmaktır. Kişi sadece Kur’an’ın tilavetiyle ya da üzerinde ilmi çalışmalar yapmakla yetinir de O’nun ile amel etmeye, O’nu hayata hakim kılmaya davet etmez ve bu uğurda çalışmazsa Allah’ın kitabına karşı ihlas göstermiş olmaz. Allah korusun şu ayetin de muhatabı olmuş olur: وَمَنْ اَعْرَضَ عَنْ ذِكْرٖي فَاِنَّ لَهُ مَعٖيشَةً ضَنْكاً وَنَحْشُرُهُ يَوْمَ الْقِيٰمَةِ اَعْمٰى ‏ “Kim de benim zikrimden (Kur’an’dan) yüz çevirirse mutlaka sıkıntılı bir hayatı olacaktır ve onu kıyamet günü kör olarak haşrederiz..” [Taha 124]

Allah’ın kitabına karşı samimiyet; O’nu süslü kılıflara koyup hürmeten yüksek yerlere asmak değildir. Yine dillerimiz Kur’an ayetleriyle ıslanırken, gönüllerimiz Kur’an’ın nuruyla dolarken hayatımızın demokrasi ve laiklik gibi beşeri nizamların hükümleriyle kuşatılmış olması da değildir. Bilakis Allah’ın kitabına karşı nasihat yani samimiyet; O’nun ile amel etmek, O’nun ile hükmetmek ve O’nu hayat nizamı edinmektir.

Rasulullah’a Karşı Nasihat

Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem’e karşı nasihat yani samimiyet ise Allah’ın kendisine vahyettiğine inanmak ve hükümlerine teslim olmaktır. Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem’e karşı samimiyet; Allah Azze ve Celle’nin لَقَدْ كَانَ لَكُمْ فِي رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ لِّمَن كَانَ يَرْجُو اللَّهَ وَالْيَوْمَ الْآخِرَ وَذَكَرَ اللَّهَ كَثِيرًا “And olsun ki, sizin için, Allah’ın (rızasını) ve ahireti isteyenler ve Allah’ı çokça anmaya çalışanlar için Allah’ın Rasulünde güzel bir örnek vardır”. [Ahzap 21] ayeti kerimesi gereği her konuda O’nu örnek almayı gerektirir. Hak olarak gösterdiğine ittiba, Batıl olarak gösterdiğinden de içtinap etmeyi gerektirir.

O’na karşı samimiyet; sadece komşusuyla münasebetlerinde değil, zalimlere karşı verdiği mücadelede de örnek edinmektir, sadece adabı muaşeret kurallarında değil, İslâm davasını taşımasındaki kararlılıkta da örnek edinmektir, sadece ibadetlere taalluk eden konularda değil İslâm Devleti’nin ikamesinde de örnek edinmektir. O’na karşı samimiyet; sadece merhametiyle değil, Allah düşmanlarına karşı izzetli duruşunda ve ideal siyasetinde de örnek edinmektir.

Kısacası Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem’e nasihat yani samimi olmak; O’nun bize miras bıraktığı sünnetine hakkıyla ittiba etmek ve en büyük sünneti olan İslâm’ı yeryüzüne hâkim kılma mücadelesini vermekle mümkündür.

Müslümanların Önderlerine/ Yöneticilerine Karşı Nasihat

Müslümanların yöneticilerine karşı nasihat yani samimi olmak; Allah’ın emir ve yasaklarına riayet ettikleri ve İslâm’ın hükümleri doğrultusunda hükmettikleri müddetçe onlara sadakat göstermektir. Allah’a ve Rasulüne itaat ettikçe onlara itaat etmek, emirlerini yerine getirmek samimiyetin gereğidir.

Ancak Allah’a ve Rasulüne isyan ederlerse, Kur’an’a ve Sünnete muhalif davranırlarsa samimiyetin yani doğru olmanın gereği olarak, onlara karşı hakkı izhar etmek, muhasebe etmek ve doğruyu göstermektir. Onları İslâm’ın hükümlerine muhalefetten caydırmak, onlara hakkı ve doğru yolu göstermek, marufu emretmek ve münkerden nehyetmektir.

Allah Azze ve Celle’nin يٰۤـاَيُّهَا الَّذِيۡنَ اٰمَنُوۡۤا اَطِيۡـعُوا اللّٰهَ وَاَطِيۡـعُوا الرَّسُوۡلَ وَاُولِى الۡاَمۡرِ مِنۡكُمۡۚ فَاِنۡ تَنَازَعۡتُمۡ فِىۡ شَىۡءٍ فَرُدُّوۡهُ اِلَى اللّٰهِ وَالرَّسُوۡلِ اِنۡ كُنۡـتُمۡ تُؤۡمِنُوۡنَ بِاللّٰهِ وَالۡيَـوۡمِ الۡاٰخِرِ ؕ ذٰ لِكَ خَيۡرٌ وَّاَحۡسَنُ تَاۡوِيۡلًا “Ey iman edenler! Allah’a itaat edin, Rasulüne ve sizden olan ulul emre itaat edin. Eğer Allah’a ve Ahirete iman ediyorsanız bir hususta çekiştiğiniz zaman Allah’a (Kur’an’a) ve Rasulüne (Sünnetine) götürün. Hayırlı ve doğru olan budur.” [Nisa 59] ayeti kerimesi gereği yöneticilerin İslâm’a muhalif durumlarını Kur’an ve Sünnet esasında muhasebe etmek ve onlara hakkı tavsiye etmektir. Yoksa yöneticilere karşı samimi olmak; onlara körü körüne tabi olmak, her icraatlarını hak bellemek ya da yapılan yanlışları görmezden gelmek değildir.

Bilakis yöneticilere karşı samimi olmak; tıpkı sahabelerin Halife Ömer’e (Radiyallahu Anh) لو راينا فيك اعوجاجا لقومناه بسيوفنا “Ey Ömer şayet senin haktan saptığını görecek olursak seni kılıçlarımızla düzeltiriz” dediği gibi zalime zalim, zulme zulüm, günaha günah demeyi gerektirir. Kur’an ve Sünnet’ten ilham alarak öğüt vermeyi ve hakkı hatırlatmayı gerektirir.

Müslümanların Geneline Karşı Nasihat

Müslümanlara karşı nasihat yani samimiyet ki bu onların derdi ile dertlenmek sıkıntılarını kendi sıkıntımız bellemek, gözyaşlarını kendi gözyaşlarımız edinmektir. Gecenin gündüzü örttüğü gibi kardeşinin ayıplarını örtmek, düşmanlarına karşı onlara yardım etmek, düşmana teslim etmemek, aldatmaktan, onlara hased etmekten uzak durmak, kendi nefsi için istediğini Müslüman kardeşi için de istemek, kendi nefsi için kerih gördüğünü kardeşleri için de kerih görmektir.

Müslümana karşı samimi olmak; kapitalizmin karanlığında yolunu kaybetmiş kardeşine İslâm’ın aydınlığıyla rehberlik etmektir. Hakkı ve doğru yolu göstermektir. Allah Azze ve Celle’nin وَالۡمُؤۡمِنُوۡنَ وَالۡمُؤۡمِنٰتُ بَعۡضُهُمۡ اَوۡلِيَآءُ بَعۡضٍۘ يَاۡمُرُوۡنَ بِالۡمَعۡرُوۡفِ وَيَنۡهَوۡنَ عَنِ الۡمُنۡكَرِ وَيُقِيۡمُوۡنَ “Erkek müminler ve kadın müminler birbirlerinin dostudur, yardımcısıdır, marufu emrederler ve münkeri nehyederler” ayetini şiar edinerek İslâm’ı dost edineni dost, düşman edineni düşman edinmektir. Marufu emretmek ve münkerden nehy etmektir. Müslümanın derdine kayıtsız kalmamak, zalim de olsa elinden tutmak ve kardeşini günahlarıyla baş başa bırakmamaktır.

Ezcümle; din nasihattir, samimiyettir. Dinin yaşanmasında samimi olmaktır. Nasihat; haktır, hakkı hakim kılmaktır. Nasihat; kula kul olmaktan beri olup kulluğu sadece Allah’a adamaktır. Rahmet ayı Ramazan’ın bereketini, hayrını idrak ettiğimiz şu mübarek günlerde Allah cümlemize, gerek deprem gibi kevni ayetlerden gerekse de Kur’anî ayetlerden nasihat alabilmeyi; Allah’a, Kitabına, Rasulü’ne, Müslümanlara karşı samimi olabilmeyi nasip eylesin.

#RamazanNasihatZamanı