Köklü Değişim Medya

Sosyal medya kuruluşlarına, bir dizi yükümlülük ve yaptırım öngören yasa yürürlüğe girdi. Yeni yasa, sahte hesap açıp sınırsız bir şekilde hakaret ve küfür içerikli paylaşımlarda bulunanları önleyici bir mekanizmaya sahip olması kullanıcıları sevindirirken, düzenleme, istenilen içeriklerin arama motorlarından tamamen kaldırtılıp bir daha erişilememesi sağlanarak dijital hafızanın silinmesini de kapsıyor.

Meclis Genel Kurulu, Temmuz ayındaki oturumun ardından AK Parti ve Cumhur İttifakı ortağı MHP’nin girişimiyle düzenlemeyi kabul etmişti.

Hükümet, yasal düzenlemeyi suç unsuru içeren veya hakaret, özel yaşamın gizliliğinin ihlali, küfür gibi sakıncalı içerikler nedeniyle yaşanan "muhataplık sorununun" aşılması gerekçesine dayandırıyor. Kamuoyunda ise yeni düzenleme için hükümetin sosyal medyayı kontrol altında tutma, eleştirileri karartma ve baskı altına alma isteği yatıyor görüşü de mevcut.

Bazı sosyal medya kuruluşlarının, kendi ilkelerine uymadığı gerekçesiyle Türkiye'den "çekilebileceği" de söyleniyor.

Facebook, Twitter, WhatsApp gibi mecraların "sosyal ağ sağlayıcısı" olarak tanımlandığı düzenlemede kullanıcılara, içeriğin arama motorlarından tümüyle silinerek, sakıncalı görülen içerikle ilgili ‘unutulma hakkı’ sağlanıyor. Bu maddenin ucunun açık olması, ve sınırlarının belirlenmemesi dikkat çekiyor.

Almanya modeli olarak tanıtılan yasa ile getirilen bazı tartışmalı düzenlemeler şöyle:

-Yeni düzenlemelerle yasada öngörülen yükümlülükleri yerine getirmeyen yer sağlayıcılara verilen idari para cezalarının artırılması sağlanacak.

-Yer sağlayıcılık bildiriminde bulunmayan veya yükümlülüklerini yerine getirmeyen yer sağlayıcı hakkında, 10 bin liradan 100 bin liraya kadar verilebilen idari para cezası, 1 milyon liradan 10 milyon liraya kadar çıkarılabilecek.

-Düzenlemeyle kişilik haklarına saldırı, iftira, hakaret gibi nedenlerle içeriğin engellenmesi veya çıkarılmasının yanı sıra "unutulma hakkı" da kullanılabilecek.

-Kişilerin isminin geçtiği ve "kişilik haklarına saldırı" olarak nitelendirdiği paylaşımlar arama motorlarında görülmemesi hedefleniyor.

-Türkiye'den günlük erişimi 1 milyondan fazla olan yurt dışı kaynaklı sosyal ağ sağlayıcı, en az 1 kişiyi Türkiye'de temsilci olarak belirlemek zorunda.

-Bu kişinin iletişim bilgilerine kolayca görülebilecek ve doğrudan erişilebilecek şekilde internet sitesinde yer verilerek muhatap kabul edilecek.

-Sosyal ağ sağlayıcı, bu kişinin kimlik ve iletişim bilgilerini BTK'ya bildirmek zorunda olacak.

-Temsilcinin gerçek kişi olması halinde Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olması da zorunlu olacak.

Beş Kademeli Ceza Uygulanacak

-Temsilci belirleme ve bildirme yükümlülüğünü yerine getirmeyen sosyal ağ sağlayıcısına, BTK tarafından bildirimde bulunulacak.

-Bildirimden itibaren 30 gün içinde bu yükümlülüğün yerine getirilmemesi halinde sosyal ağ sağlayıcıya, önce 10 milyon lira idari para cezası kesilebilecek.

-Verilen idari para cezasının tebliğinden itibaren 30 gün içinde bu yükümlülüğün yerine getirilmemesi halinde 30 milyon lira daha idari para cezası kesilmesinin önü açılacak.

-İkinci kez verilen idari para cezasının tebliğinden itibaren 30 gün içinde bu yükümlülüğün yerine getirilmemesi halinde ise, Türkiye'deki gerçek ve tüzel kişilerin sosyal ağ sağlayıcılarına reklam vermesi yasaklanacak.

-Reklam yasağı kararının verildiği tarihten itibaren 3 ay içinde bu yükümlülüğün yerine getirilmemesi halinde ise BTK, sosyal ağ sağlayıcısının internet trafiği bant genişliğini önce yüzde 50, 30 gün içinde bunu da yerine getirmemesi halinde yüzde 90 oranında daraltılması talebiyle sulh ceza hakimliğine başvuruda bulunabilecek.

-Hakim ikinci başvuru üzerine yüzde 50'den az, yüzde 90'dan fazla olmamak koşuluyla bant daraltma kararı verebilecek.

-Kararın gereği, 4 saat içinde erişim sağlayıcıları tarafından yerine getirilecek.

-Temsilci belirleme ve bildirme yükümlülüğünün yerine getirilmesi halinde, verilen idari para cezalarının dörtte biri tahsil edilecek, reklam yasağı kaldırılacak ve hakim kararları kendiliğinden hükümsüz kalacak.

-İnternet trafiği bant genişliğine yapılan müdahalenin sona erdirilmesi için erişim sağlayıcılara BTK tarafından bildirimde bulunulacak.

48 Saatte Yanıt Verme Zorunluluğu

-Sosyal ağ sağlayıcısı, içeriğin yayından çıkarılması ve erişimin engellenmesi ile özel hayatın gizliliği nedeniyle içeriğe erişimin engellenmesini gerektirecek içeriklere yönelik kişiler tarafından yapılacak başvurulara, en geç 48 saat içinde olumlu ya da olumsuz yanıt vermek zorunda olacak.

-Olumsuz yanıt halinde ise gerekçeyi belirtmek zorunda olacak. Olumsuz içeriğin yayından çıkarılması ve engellenmesi taleplerine 48 saat içinde yanıt verilmemesi halinde 5 milyon, kararların uygulanmaması halinde ise 10 milyon TL para cezası kesilebilecek.

6 Aylık Dönemler Halinde Rapor Verilecek

-Sosyal ağ sağlayıcıları içeriğin yayından çıkarılması ve erişimin engellenmesi ile özel hayatın gizliliği nedeniyle içeriğe erişimin engellenmesi başvurularına ilişkin istatistiksel ve kategorik bilgileri içeren Türkçe raporları 6 aylık dönemlerle BTK'ya bildirmekle yükümlü olacak.

-Ayrıca sosyal ağ sağlayıcıları Türkiye'deki kullanıcıların verilerini Türkiye'de barındırmak için gerekli önlemleri alacak.

-Sosyal ağ sağlayıcıları, "içeriğin yayından çıkarılması ve erişimin engellenmesi" ile "özel hayatın gizliliği nedeniyle içeriğe erişimin engellenmesi" başvurusu uyarınca hazırlayacakları ilk raporlarını, 2021 yılının Ocak ayında BTK'ya bildirecek ve internet sitesinde yayınlayacak.