Köklü Değişim Medya

Sovyetler Birliği Komünist Partisi'nin eski Politbüro üyesi olan ve Sovyetler'in dağılmasının ardından bağımsızlığını ilan ettiği Kazakistan'ı 28 yıl boyunca yöneten Devlet Başkanı Nursultan Nazarbayev istifa etti.

Nazarbayev önceden kaydedilen konuşmasında, "Benim için kolay olmayan bir karar aldım. Kazakistan Cumhuriyeti Devlet Başkanlığından istifa ediyorum" dedi, kararının nedenini ise açıklamadı.

78 yaşındaki Nazarbayev, ülkesinin Sovyetler Birliği'nin dağılmasının ardından bağımsızlığını ilan ettiği 1991 yılından bu yana görevdeydi. Nazarbayev iki hafta önce hükümeti görevden almıştı.

Sovyetler Birliği döneminden bu yana koltuğunu koruyan tek lider olan Nazarbayev, eski bir mühendis. Çalıştığı madendeki işçi ayaklanmaları onu siyasete, oradan da Sovyetlerin en önemli ikinci adamı olmaya yöneltti. Sovyetler dönemindeki liderliğini, Kazakistan’ın bağımsızlık protokolünü imzaladığı 1991’den bu yana korudu.

Kazakistan'da devlet başkanlığı görevini geçici olarak Senato Başkanı Kassım Jomart Tokayev üstlenecek.

Kazakistan'ın ekonomik sorunları, 2014'te petrol fiyatlarının düşmesinin ardından arttığı biliniyor.

Kazak lider, yolsuzluk ve insan hakları ihlalleriyle suçlanıyordu.

Siyasi Hayatı

Nazarbayev 1962'de Komünist Parti'nin gençlik kollarına girdi ve zamanının büyük kısmını parti çalışmaları için kullandı.

1967'de mezun olduğunda danışmanlık yaptığı Karagandi Metalurji İşletmesi'nin bulunduğu bölgede 1976'da Karagandi Bölgesel Komünist Parti Komitesi'nin ikinci sekreteri oldu.

1984'te Kazakistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin başbakanı oldu. 1989'da Kazak Komünist Partisi Genel Sekreterliği'ne getirildi.

"Prestroika" denilen yeniden yapılanma dönemini başlatan SSBC Başkanı Mihail Gorbaçov, kendisinden sonra en güçlü ikinci kişi olarak gördüğü Nazarbayev'e Başkan Yardımcılığı önerdi. Ancak o bu teklifi kabul etmedi.

1990'da Sovyetler Birliği Komünist Partisi Merkez Komitesi'nin Politbüro üyesi oldu. Gorbaçov'a karşı başarısız darbe girişimini destekledi, 1991'de görevinden istifa etti.

1991'de Boris Yeltsin'e yönelik darbe girişimi karşısında Yeltsin'i destekledi. Aynı yıl Sovyetler Birliği dağıldı ve Nazarbayev bu kez bağımsız Kazakistan’ın Devlet Başkanı oldu.

Yolsuzluk İddiaları ve Muhalefete Baskılar

Nazarbayev ve hükümeti, ülkedeki doğalgaz rezervlerinin satışıyla ilgili yolsuzluk iddialarına maruz kaldı. 1999'da Batı medyasında, Nazarbayev'in İsviçre bankalarında on milyonlarca doları olduğunun iddia edildiği haberler çıktı.

Kazakistan'daki muhalif Respublika gazetesi de 2002'de ülkenin hazinesine gitmesi gereken milyonlarca doların İsviçre bankalarında olduğunu yazdı. Bu haberlerden sonra Respublika yazarları ölüm tehditleri aldı, gazete binası kundaklandı, Nazarbayev bir yasa çıkararak kendisine geniş çaplı dokunulmazlık getirdi. Gazete 2012'de kapatıldı.

2011'de Almatı başta olmak üzere ülke çapında büyük protestolar oldu. Polisin sert müdahalesiyle karşılaşan gösterilerde 15 kişi öldü ve 100’e yakın kişinin yaralanmasıyla son buldu.

İnsan hakları kuruluşları, gözaltına alınan yüzlerce kişinin işkence ve kötü muameleye maruz kaldığını iddia etti. Ancak bu iddiaların üzeri kapatıldı.

“İslam’a Karşı Mücadele”

Nazarbayev, 28 yıllık yönetimini İslam’a karşı mücadeleyle geçirdi. İslam’a ve Müslümanlara karşı sözde "radikalizmle mücadele" gerekçesiyle İslami grup ve cemaatlere yönelik kısıtlamalar getirdi.

Müslüman kadınlara farz olan başörtüsünü yasakladı ve bu yasağını “Biz Türküz, Arap değil” diyerek savundu.

Nazarbayev, kadınların yas dönemleri dışında siyah giysiler giymesini yasakladığı ve "Araplara özgü siyah giysiler giymenin Kazak geleneklerine uymadığı" yönündeki düşüncesiyle açıklanmıştı.

Sadece muhalif siyasi partilere değil, muhalif görüşlere de uyguladığı baskı nedeniyle zaman zaman uluslararası alanda eleştirildi.

ABD ve “İsrail'le” İlişkiler Üst Seviyede

Nazarbayev, Rusya'yla yakın ekonomik ve siyasi ilişkileri sürdürdüğü gibi, Orta Asya'daki eski Sovyet ülkeleri arasında Batı'yla ilişkileri en iyi şekilde sürdüren liderlerden oldu. ABD, Avrupa ülkeleri ve “İsrail”le diplomatik ilişkilerini belli bir seviyede tuttu. Nazarbayev, 2010'da Nobel Barış Ödülü'ne aday gösterildi.

Nazarbayev, sadece Batı ile değil, bölge ülkeleriyle de iyi ilişkiler geliştirmeye özen gösterdi. Kazakistan'ın İran'la dış ticaret hacmi önemli ölçüde arttı.