Altılı Masa, beşer aklından çıkan ve sürekli değiştirilmesine rağmen toplumun içinde bulunduğu sıkıntılara çare olamayan Anayasa'ya 84 maddede değişiklik öngören anayasa teklifini kamuoyuna duyurdu.

CHP, Demokrat Parti, Gelecek Partisi, DEVA Partisi, İYİ Parti ve Saadet Partisi, Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem'e geçiş için gereken anayasa değişikliği önerisini, düzenlenen programla kamuoyuna açıkladı.

“Tek adam rejimi” ifadesiyle eleştirilen başkanlık sisteminin yerine parlementer sisteme dönüşü hedefleyen anayasa değişikliği “Şimdi demokrasi zamanı” sloganıyla duyuruldu. Her ne kadar öneri bir sistem değişikliğini hedeflese de kapitalist laik nizamının farklı bir şekilde topluma uygulanmasını baz alıyor. Batı’dan ithal nizam aynı kalırken sadece uygulanmasındaki değişiklikleri içeriyor.

Başkanlık sistemi, Cumhurbaşkanlığı hükûmet sistemi olarak da biliniyor. 2017 referandumu'yla kabul edilen ve 9 Temmuz 2018 tarihinden itibaren uygulanmaya başlanan bu sistemde, yürütme yetkisi ve görevi, cumhurbaşkanı tarafından, anayasaya ve kanunlara uygun olarak kullanılmasını ve yerine getirilmesini esas alıyor. Cumhurbaşkanlığı kararnameleri ile daha hızlı karar alınacağı ve ekonominin şahlanacağı vaat edilse de gelişmeler bunu tam tersi yönde. Aynı şekilde parlementer sistemde de Türkiye birçok ekonomik kriz yaşarken, iki sistemin de sorunlara çare olmaması kapitalist nizamın bozukluğundan kaynaklanıyor. Ayrıca ahlaki çöküş de iki sistemde de hızlı bir şekilde toplumu bataklığa doğru sürüklüyor. İslam nizamı yerine Batı’dan alınan bozuk nizamlarla kurtuluş vadediliyor.

Anayasa değişikliği paketinde, mevcut sistemdeki gibi cumhurbaşkanı halk tarafından seçilmesi ve sembolik yetkilerle donatılması öngörülürken, bir kişinin en fazla bir dönem için 7 yıllığına seçilmesi, varsa partisiyle ilişiğinin kesilmesi isteniyor.

Altılı Masa’nın anayasa değişikliği önerisinde öne çıkan başlıklar şöyle:

Cumhurbaşkanını Halk Seçecek, Parti Bağı Olmayacak

Cumhurbaşkanı mevcut sistemde olduğu gibi halk tarafından ve geçerli oyların salt çoğunluğunu alarak, yani en az yüzde 51’in oyuyla gelecek. Bir kişi 7 yıllığına ve tek dönem için cumhurbaşkanı seçilebilecek. Başkanlık sisteminde bu süre 5+5 olarak uygulanıyor.

Görevi biten bir cumhurbaşkanı, seçimle gelinen siyasi bir görev üstlenemeyecek. Cumhurbaşkanının veto yetkisine son verilecek, bir kereliğine yasaları Meclis’e iade hakkı olacak. Meclis’te basit çoğunlukla kabul edilen yasayı onaylamak zorunda kalacak. Yürütme yetkisini Bakanlar Kurulu ile birlikte kullanabilecek.

**Dokunulmazlığın Kaldırılması, Düşürülmesi Ve Parti Kapatma **

Halen yüzde 7 olan seçim barajı yüzde 3’e düşürülürken, milletvekili genel seçimlerinde geçerli oyların yüzde 1’ini alan siyasi partiye de Hazine yardımı yapılabilecek.

Milletvekili dokunulmazlığının kaldırılmasında üye tam sayısının salt çoğunluğu, yani 301 milletvekilinin kabul oyu aranacak. Mevcut sitemde karar yeter sayısı olan 151 vekille dokunulmazlık kaldırılabiliyor. Bu da dokunulmazlığın kaldırılmasının zorlaştırılacağı anlamına geliyor.

Milletvekilliğinin kesin hüküm giyme nedeniyle düşmesinde, Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuru sürecinin bitmesi kriteri de getiriliyor.

Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısının siyasi partilere kapatma davası açabilmesi TBMM’nin iznine bağlanıyor. Siyasi partilere kapatma kararı ancak “suçun odağı” olması halinde verilebilecek. Odak olma tanımına suçun yoğun, sürekli, demokratik düzene ciddi tehlike oluşturacak bir şekilde işlenmesi zorunluluğu ekleniyor ve yasama sorumsuzluğu kapsamındaki oy, söz ve düşünce açıklamaları odak olmanın tespitinde dikkate alınmaması öngörülüyor. Türkiye’de yıllardır milletvekili dokunulmazlığı ciddi şekilde eleştirilen konulardan biri olmasına rağmen hiçbir parti ya da ittifak buna yanaşmıyor.

Uluslararası Sözleşmelerden Çıkmak Zorlaştırılıyor

Öneride, cumhurbaşkanı kararıyla uluslararası sözleşmelerden çıkma yetkisine son veriliyor ve bu yetkinin TBMM’ye devri öngörülüyor.

Bakanlıkların, kamu idareleri ve kamu tüzel kişilerinin kanun hükmünde (KHK) kararnameyle kurulması ve kaldırılması uygulamasına da son verilmek isteniyor.

Hükümet, başbakan ve bakanlar hakkında, geçmişte olduğu gibi yine gensoru verebilmenin yolu açılıyor.

**Hükümet Kurulması ve Düşürülmesi **

Hükümetin kuruluşu basit çoğunluk, düşürülmesi ise salt çoğunluk ile gerçekleşecek ve hükümet krizlerini önlemek için yapıcı güvensizlik oyu aranacak. Yeni hükümet üzerinde uzlaşma sağlanmadan mevcut hükümet düşürülemeyecek, mevcut hükümet düştüğü anda yeni Başbakan görevine başlamış olacak. Bu kararla hükümet sorunu aşılmak istense de çare olmayacağı düşünülüyor. Yeni hükümet kurulana kadar hükümet görevine devam etse bile doğru bir şekilde işlemeyeceği ve bu sürenin uzaması ile siyasette kaos yaşanabileceği öngörülüyor.

**Bütçe Hakkı TBMM’nin **

Bütçe hakkı TBMM’nin devredilemez hakkı olarak ifade ediliyor. Meclis bünyesinde Kesin Hesap Komisyonu kurulacak ve komisyon başkanlığı ana muhalefet partisinden bir milletvekili seçilecek. Bu öneri ile daha şeffaf bir bütçe çalışması hedeflenmek istense de hükümeti çoğunluk kurduğu için sözü geçen yine hükümet olacak.

Cumhurbaşkanlığı kabinesi yerine bakanlar kurulu oluşturulacak. Bakanlar başbakan tarafından TBMM üyeleri arasından veya ihtiyaç halinde milletvekili seçilme yeterliliğine sahip Türk vatandaşları arasından seçilebilecek. Bu da başkanlık sisteminin uygulamalarından biri olarak göze çarpıyor.

**OHAL KHK’sı Çıkarılamayacak **

Olağanüstü Hal sistemi düzenlemesine göre OHAL ilan etme yetkisi, cumhurbaşkanı başkanlığında toplanan Bakanlar Kurulu’na ait olacak ve OHAL KHK’sı çıkarılamayacak.

Hakim ve Savcılar Kurulu Birbirinde Ayrılacak

Hakimler Kurulu ile Savcılar Kurulu ayrı ayrı oluşturulup birbirinden ayrılacak. Her iki kurulun kararları yargı denetimine açık hale getirilecek. Kurul üyelerinin bazıları Meclis tarafından seçilecek.

Halen iki daire ve bir Genel Kurul’dan oluşan Anayasa Mahkemesi 4 daire ve bir genel kuruldan oluşacak şekilde yeniden düzenlenip, üye sayısı 15’ten 22’ye çıkarılacak. Üyelerden 20’sini TBMM, 2’sini cumhurbaşkanı seçebilecek.

Öneride Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuru alanı, sosyal hakları da kapsayacak biçimde genişletilecek.

Yüksek Seçim Kurulu (YSK) ve Sayıştay, yüksek mahkeme statüsüne getirilecek. YSK’nın seçme, seçilme ve siyasi faaliyette bulunma haklarına ilişkin verdiği kararları hakkında AYM’ye bireysel başvuruda bulunulabilecek.

Anayasa’nın 13. maddesine “Hürriyet esas, sınırlama istisnadır. Tereddüt halinde yorum hürriyet lehine yapılır” hükmü eklenecek. Düşünce, kanaat ve ifade hürriyeti tek bir maddede düzenlenip, Anayasanın 25. maddesinde yapılacak değişiklikle eleştiri hürriyeti güvence altına alınması hedefleniyor.

Gündemden Düşmeyen Hayvan Hakları Genişletilecek

Anayasa’daki sosyal ve ekonomik haklar genişletilerek, sağlık, çevrenin korunması ve hayvan hakları da anayasal güvence altına alınmak isteniyor.

Kamu Denetçiliğini düzenleyen Anayasanın 74. maddesinde yapılan değişiklikle kuruma, idarenin eylem ve işlemlerinin hukuka ve hakkaniyete uygunluğunu re’sen veya şikâyet üzerine inceleme ve denetleme yetkisi veriliyor.

**İçişleri Bakanı, Belediye Başkanını Görevden Alamayacak **

Anayasa’nın 127. Maddesi'nde yapılan düzenlemeyle, belediye başkanlarının görev suçu nedeniyle İçişleri Bakanı tarafından görevden uzaklaştırılması uygulamasına son verilecek. Yerel yöneticileri geçici görevden uzaklaştırmaya, İçişleri Bakanı’nın talebi üzerine Danıştay karar verebilecek ve bu süre 6 ayla sınırlandırılacak.

**YÖK Kaldırılacak **

Üniversitelere, bilimsel, idari ve mali özerklik anayasal güvence altına alınacak, YÖK müessesesi kaldırılacak. YÖK’ün yerine sadece koordinasyon yetkisi olan üyeleri seçimle işbaşına gelen “üniversitelerarası kurul” getirilecek. Her hükümet değişikliğinde YÖK’ün kaldırılması vaadedilse de bu hiçbir zaman gerçekleşmedi. Bu anayasa teklifinde de farklı isimde yine böyle bir kurulun görevine devam edebileceği öngörülüyor.

**Cinsel İstismar Suçu İşleyenler Milletvekili Olamayacak **

Anayasa teklifine göre, affa uğramış olsalar bile cinsel saldırı, çocukların cinsel istismarı, kadına yönelik kasten yaralama ve edimi ifasını fesat karıştırma suçlarından hüküm giymiş olanlar milletvekili olamayacak.

**RTÜK Üyelerinin Seçimi **

Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK) üyeleri, basın mensupları ile iletişim ve hukuk fakültesi öğretim üyeleri arasından TBMM tarafından nitelikli çoğunlukla seçilecek.

Altılı Masa’da yer alan siyasi partilerin temsilcileri, hazırladıkları anayasa taslağını tanıtmak ve yurttaş önerilerini almak için 81 ilde toplantılar düzenleyecek ve sivil toplum örgütleri ile bir araya gelecek.

Muhalefet partileri seçimler öncesi bu tip kararlar alarak oy toplama yarışına girse de genellikle bu tip vaatler söylemde kalıyor. Değişiklikler yapılsa bile mevcut bozuk nizamın çare yerine sorun üretmeye devam edeceği görülebiliyor. Zenginin daha zengin fakirin ise daha fakir olduğu kapitalist nizamda, gücü eline geçirenin lüksü terk edememe hırsı halktan kopuk bir yönetimin önünü açıyor. Ayrıca Batı’nın icat ettiği sözleşmeleri uygulama hususundaki bağımlılık ve gösterilen sadakat, toplumdaki ahlaki çöküntünün devam edeceğine işaret ediyor. Bunun yanı sıra üst üste toplantılar yapan Altılı Masa, halen ekonomik krizin çözümüne dönük bir irade ortaya koyabilmiş değil. Tüm dünyada iflas etmiş ve kriz içinde alarm veren kapitalist iktisat nizamının devam ettirilecek olması çözümsüzlük içinde çözüm arama süreci ile halkın sefalete mahkum edileceğini gösteriyor. Batı’dan bulunan faizli krediler çözüm olarak sunulurken, karşılığında ülkenin iradesindeki ipoteğin kalkmayacağına, Batılı şirketlerin zenginliklere daha kolay erişebilmesini sağlayacağına işaret ediyor.