 Rusya’daki son G20 zirvesinde, üst düzey bir sözcü Putin’in İngiltere için
bir Rus gazetesine “İngiltere, kendisini kimsenin

resm.jpg

Rusya’daki son G20 zirvesinde, üst düzey bir sözcü Putin’in İngiltere için bir Rus gazetesine “İngiltere, kendisini kimsenin dinlemediği küçük bir adadır.” dediğini aktardı. **(1)** İngiltere Başbakanu David Cameron buna “İngiltere belki küçük bir adadır. Fakat herkese gurur duyulası bir tarih, cesur bir yürek ve muazzam bir esneklik hususunda meydan okuyabilir.” **(2)** şeklinde cevap vermek zorunda kaldı. İngiltere eski İngiliz İmparatorluğu’nun imajını kullanmaya çalışıyor olsa da İngiltere’nin aşağıda açıklayacağımız dört hususta görüleceği üzere küresel meselelerde eli zayıflamaya devam ediyor.

**İlk olarak**, İngiltere Fransa ile beraber I.Dünya Savaşı’ndan sonra Ortadoğu’yu bölüştü. II.Dünya Savaşı, İngiltere’yi yerini Sovyetler Birliği ve Amerika’ya bırakacak şekilde tüketti. Amerika bakışlarını dünya genelinde İngiliz sömürge varlığına yöneltti. Amerika, Ortadoğu’nun “muazzam bir stratejik güç kaynağı ve dünya tarihinde benzersiz bir maddi ödül” **(3)** olduğunu deklare edip uzlet siyasetinden vazgeçince yoğun bir Anglo – Amerikan mücadelesi başlamış oldu. I.Dünya savaşı sonrası dönemde Amerika, İngiltere’nin şekillendirdiği Ortadoğu mimarisi ile mücadele edebilmek için Nasır’ınki gibi birçok otoriter rejimi destekledi. İngiltere Mısır’da, daha sonra CIA ajanı Miles Copeland tarafından Amerikan ajanı olduğu ifşa edilen Cemal Abdunnasır tarafından bir askeri darbeyle devrilen Kral Faruk’u destekledi. Benzer şekilde Suriye’de de İngiltere ve Amerika değişik politikacıları destekleyerek, birbiri ardına darbeler, karşı darbeler tezgâhlayarak bir nüfuz mücadelesine giriştiler. 1971 yılında Hafız Esad’ın iktidarı ele almasıyla İngiltere’nin Suriye’deki nüfuzu tamamen yok olmuş oldu. O günden bu yana Suriye ve Mısır Amerikan çıkarlarının korunmasında bölgede merkezi bir rol üstlenmektedirler.

**İkinci olarak,** II.Dünya Savaşından sonra İngiltere’nin Ortadoğu üzerindeki nüfuzu artan bir hızla azaldı. O zamandan beri bu husus İngiltere’nin küresel meselelerde elini zayıflayan bir rol oynadı. Amerika’ya karşı duramayan İngiltere, Amerikan politikalarına zora sokmak, yönlendirmek, değiştirmek üzere iştirak etmeye başladı ki bu yapmaya muktedir olduğu tek şey idi. İngiltere BM, NATO ve AB gibi uluslararası organizasyonlara katılarak Amerikan stratejilerini manipüle etmeye çalıştı. Amerika’ya tek başına karşı koyamayan İngiltere, hedeflerine ulaşmak için koalisyonları kullanma yoluna gitti. Libya’da Kaddafi’yi yollamak üzere Fransa’nın ve Amerika’nın yanında yer aldı, Irak’ta Amerika’nın yanında yer aldı ve son olarak Afrika’da Fransa ile beraber hareket etmektedir. İran, Sudan ve Lübnan meselelerinde Amerika’ya muhalif olarak amaçlarına ulaşmak için Fransa ile beraber hareket etti. Filistin için iki devletli çözüm hususunda ve Kuzey Kore meselesinde planlarını çarpıtmak ve yönlendirmek üzere Amerika ile ortak hareket etmektedir. Küresel hedeflere sahip olmasına rağmen, İngiltere’nin ekonomik ve savunma kapasitesi bu hedeflerini sınırlandırmaktadır.

**Üçüncü olarak,** İngiltere’nin ekonomisini sömürgeleştirdiği ülkeler, onların kaynakları ve bu ülkelere ihracatı oluşturmakta idi. Ancak 2. Dünya savaşından sonra on yıl boyunca yaşanan gıda kıtlığı ülkeyi sendeletti ve 90’lı yıllar boyunca büyük özelleştirmelerle üretim sektörünü göz ardı etti. Böylece birleşen Almanya ve Japonya gibi yükselen ekonomilerle yarışamaz hale geldi. Bugün İngiltere ekonomisini finans sektörü domine etmekte ve üretim sektörüne gıda işlemede liderlik etmektedir. Ekonomisi trilyon dolar tutarında birkaç ekonomiden birisi iken endüstri sektöründen mal ve hizmetler sektörüne yönelmek durumunda kalınca mühendislerden ve uzmanlardan oluşan bir jenerasyonunu da kaybetmiş oldu. Bu durum İngiltere’yi bağımsız ve tek taraflı bir dış politika takip etmekte tek başına bunu yapamaz hale getirdi.

**Dördüncü olarak,** İngiltere’nin II.Dünya Savaşından sonra ekonomik ve politik olarak çöküşü ordusunu da küresel bir rol oynama pozisyonunda düşürmüş oldu. Onun bu müzmin çöküşü 1956 yılındaki Süveyş Kanalı krizinde aldığı yenilgi ile örneklendirilebilir. II.Dünya savaşından sonraki on yıllar boyunca büyük bir askeri endüstriyi finanse edemeyecek olması ardı ardına gelen İngiliz hükümetlerini savunma bütçesini düşürmeye, ordunun kapasitesini azaltmaya yöneltince İngiltere’nin dünya siyasetindeki rolü ciddi şekilde sarsılmış oldu. Şu anda İngiltere’nin askeri sanayisi sivil ve askeri havacılık, kara ve deniz ekipmanları üreten BAE System isminde tek bir platformdan oluşmaktadır. Sadece 45 tipi destroyerler tamamı İngiliz mühendisleri tarafından üretilmiştir, diğer bütün ağır ekipmanlar ya ithal edilmiştir ya da bir takım ortaklarla geliştirilmiştir. Çok az askeri sistem tamamıyla yerli İngiliz üretimidir. Nükleer caydırıcılığı kesinlikle bağımsız değildir. Amerika’nın sağladığı füzeler, stratejik silahlar ve savaş başlıklı bileşenler... İngiltere kıyılarında nükleer caydırıcılığı sürdürebilmek için zar zor yeterli birkaç küçük deniz altı filosuna dayanmaktadır.

Şüphesiz ki; 21. YY’ın İngiltere’si eski hali gibi asla değildir. Küresel arenada görünüşü çıkarlarını korumak şeklindedir. Bunu gerçekleştirmek için yaptığı işler diğer kuvvetlerin planların zora sokmak, yönlendirmek ve değiştirmek şeklinde özetlenebilir. Ekonomik ve askeri vakıasından dolayı daha büyük hedefler gözetememektedir. İngiltere diğer güçlerin planlarını yönlendirebildiği ölçüde küresel meselelerde söz söyleyebilmektedir. Bu yüzden Amerika nadiren tek başına küresel ihtilaflara dâhil olmakta, genellikle Irak’ta yaptığı gibi İngiltere ile bir koalisyon oluşturmaktadır. Bu dünyanın süper gücüne bir takım stratejik avantajlar sağlamaktadır. Bu ikilem, İngiltere’nin devletlerarası meselelerde çelişkili yaklaşımlar ortaya koymasına neden olabilmektedir. İngiltere eski küresel rolünden çekilmek zorunda kalmış, daha büyük hedeflere ulaşma noktasındaki kabiliyetini kaybetmiştir. **İngiltere zayıflamış olması ile beraber etkileyici politik yetenekleri ile küresel arenada rol oynamaya devam etmektedir, ancak ülke eskiden olduğu gibi yeniden dünyanın süper gücü olma kapasitesine sahip değildir.**

**\[1\]**[ **http://www.theguardian.com/world/2013/sep/05/russia-west-gas-attack-syria**](http://www.theguardian.com/world/2013/sep/05/russia-west-gas-attack-syria)

**\[2\]**[ **http://www.express.co.uk/news/world/427527/David-Cameron-hits-back-at-Russia-over-UK-slur**](http://www.express.co.uk/news/world/427527/David-Cameron-hits-back-at-Russia-over-UK-slur)

**\[3\] Report by the Coordinating Committee of the Department of State, “Draft Memorandum to President Truman,” Foreign Relations of the United States, Diplomatic Papers, The Near East and Africa, Vol. 8, 1945, page 45.**[ **http://thepeoplesbookproject.com/2012/03/02/the-u-s-strategy-to-control-middle-eastern-oil-one-of-the-greatest-material-prizes-in-world-history/**](http://thepeoplesbookproject.com/2012/03/02/the-u-s-strategy-to-control-middle-eastern-oil-one-of-the-greatest-material-prizes-in-world-history/)

**Bu makale Köklü Değişim tarafından tercüme edilmiştir.**

İNGİLTERE YENİ “HASTA ADAM” MI?

 İngiltere
Başbakanı David Cameron Suriye’ye planlanan askeri müdahaleye İngiltere’nin de
katılması noktasında 29 Ağustos’ta

İngiltere Başbakanı David Cameron Suriye’ye planlanan askeri müdahaleye İngiltere’nin de katılması noktasında 29 Ağustos’ta yapılan oylamada insani durumla alakalı etkili yakarışlarına rağmen İngiliz parlamentosunun desteğini alamadı. ABD bir koalisyon oluşturmak için mücadele ederken Avrupa’nın (öncelikli olarak Fransa ve İngiltere’nin) küresel olaylarla ve özellikle Suriye ile alakalı pozisyonu odak noktası haline geldi. Arap Baharının beklenmedik hareketliliği İslam dünyasında yankılanırken Avrupa ve Amerika arasında ki bölünmüşlük de daha açık hale geldi.

**İngiltere ve Fransa dünyanın farklı bölgelerinde hırs sahibi olmasına rağmen her ikisi de dünyanın süper gücü ABD tarafından geride bırakıldı**. II. Dünya savaşından sonra iki devletin yerini yenidünya güçleri ABD ve Sovyetler Birliği aldı. Sovyetler Birliği’nin çökmesinden beri bu iki devlet devletlerarası meseleler üzerinde ABD ile mücadele etmeye devam ettiler. İngiltere bu durumu kabullenerek aynı anda Amerikan planlarını güçleştirmek, değiştirmek ve yönlendirme girişimlerinde bulunmasına rağmen devletlerarası meseleler üzerinde ABD ile çalışmaya başladı. Eğer İngiliz menfaatleri söz konusuysa Amerika’nın yanında yer aldılar fakat İngiliz menfaatleri tehdit altında ise Amerika’nın planlarını güçleştirmek ve zayıflatmak için yine Amerika’nın yanında yer almaya devam ettiler. Dolayısıyla Anglo – Amerikan ilişkilerinde görünüşte çok az gerginlik olsa da görünenin altında İngiltere, Amerikan politikalarına meydan okumaya devam etmektedir. Fransa ise De Gaulle dönemi boyunca Amerika’yı kendisi için bir tehdit olarak algıladı ve açık bir şekilde Amerika’ya karşıtlığını ortaya koydu. Ancak 2007’de Sarkozy’nin iktidara gelmesiyle Fransa ABD ile ilişkilerini Amerika’nın siyasetlerini istismar etmek için onunla beraber çalışma şeklindeki İngiliz yaklaşımına adapte etti. Örnek olarak ABD, Fransa ve İngiltere iki devletli çözüm için Filistin meselesinde, İran ve Kuzey Kore karşısında birlikte hareket etmekteler. Öte yandan Lübnan, Sudan ve Nijerya meselelerinde de bölünmüş ve birbirleriyle rekabet eder vaziyetteler.

**Suriye Fransa, İngiltere ve Amerika arasında gerçekleşen en son çatışmanın alanı… Amerika Esad’ı reformist olarak nitelerken Avrupa onun uzaklaştırılması ve değiştirilmesine çağrıda bulunuyor.** Hillary Clinton 2011’de şöyle dedi: “ Bildiğim şu ki Esad hala bir reform ajandası ortaya koyabilir. Ama kimse Kaddafi’nin böyle bir şey yapacağına inanmaz. Suriye’de insanlar hala mümkün olan bir yol olduğuna inanıyor. Bu nedenle biz bu hususla ilgili müttefiklerimizle beraber yoğun bir baskı uygulamaya devam edeceğiz.” **(1)** David Cameron G8 zirvesinde şöyle dedi: “Esad’ın eline kan bulaşmıştır. Diktatör birisinin bir ulusun geleceğinde rol oynayabileceği düşünülemez.” **(2)** 1. Dünya Savaşı’ndan sonra Fransa Suriye’yi işgal ettiğinde, Alevilerle sıkı ilişkiler kurdu ve onları iktidara getirdi. 2. Dünya savaşı sonrası etkinliğini kaybettiğinde ise Suriye Amerikan nüfuzuna geçti.

Beşar Esad’ın katliamlarına ait görüntüler tüm dünyada dolaşır hale gelince Suriye meselesinde Amerika’nın tutumu savunulamaz hale geldi, böylelikle Amerika muhalefetle görüşme girişimlerine başladı. Haziran 2012’de Leon Panetta yaptığı açıklamada Amerikan tutumunu net bir şekilde ortaya koydu: “Bence Beşar Esad gittiğinde – ki gidecektir – ülkedeki mevcut istikrarı korumak çok önemlidir. Ve bu istikrarı korumanın yolu ordunun, güvenlik kuvvetlerinin ve polisin korunmasında geçiyor. Ve ümit ediyoruz ki demokratik bir geçiş olacaktır. Bu çok önemlidir.” **(3)** Suriye Ulusal Konseyi – ki daha sonra Suriye Ulusal Koalisyonu’na dönüştü – Amerikan yaklaşımı olan rejimle diyaloğa her zaman açık durdu. **Ancak İngiltere ve Fransa beraber Amerika’dan bağımsız olarak “Suriye’nin Dostları ” grubunu kurarak ayrı bir yol takip etti.** Avrupa’nın talimatı doğrultusunda başına Ghassan Hitto’nun atandığı bir geçiş hükümeti kuruldu. Bir geçiş hükümeti kurmak demek mevcut Esad rejimi ile hiçbir diyaloga yapılmayacağı anlamın gelmektedir. Ve bu baştan beri Avrupa’nın pozisyonudur. Ancak bu geçiş hükümeti Suriye içerisinde örgütlenme noktasında kısır kaldı.

Amerika çeşitli hamleler yoluyla Fransa ve İngiltere’nin girişimlerini sulandırmakta başarılı oldu. Bu hamleler; bazı direnişçileri silah yardımıyla destekleme, Esad’a yakın isimler ve bazı yeni yüzlerden oluşan bir geçiş hükümeti oluşturma, Yemen modelini Suriye’de uygulamaya çalışma, katliamlar gerçekleştiğinde BM’yi devreye sokma gibi hamlelerdir. Bütün bu girişimler Esad rejiminin şimdiye kadar yerinde kalması sonucunu verdi. Avrupa sürekli olarak Esad rejiminin bırakması gerektiğine çağrıda bulunurken ve Amerika bu çağrıyı **saptırırken 21 Ağustos’ta Guta ’da gerçekleştirilen kimyasal saldırı Akdeniz’de Amerikan Donanması’na ait 4 savaş gemisi acele bir şekilde konuşlandırılmasına yol açtı**. Amerika her türlü müdahaleye ayak direyip, ertelerken bu manevra Fransa ve İngiltere’yi de hazırlıksız yakaladı. Fransa ve İngiltere, Amerika’nın muhtemel müdahalesi ile yüzleşmek zorunda kaldı.

Fransa ve İngiltere 100,000’den fazla insanın rejim tarafından katledildiği son mücadele alanları olan Suriye’de görünüşte Amerika ile beraber çalışıyor olmakla birlikte gerçekte ise onun rakipleridirler. **İngiltere ve Fransa Suriye’deki mevcut istikrarsızlığı Ortadoğu’nun kalbinde konumlanmış olan bu ülkede kendileri için yeni bir nüfuz elde etme fırsatı olarak görmektedirler.** Amerika Avrupa’nın girişimlerini yönlendirerek, engelleyerek Suriye’yi sıkı bir şekilde kendi nüfuz alanında ve küresinde tutmaya çalışmaktadır. Bütün bu devletlerin üzerinde ittifak ettikleri husus ise dizginlerini ellerinde tutamadıkları, kendilerinden bağımsız bir Suriye’nin var olmasını engellemektir.

Bu makale Köklü Değişim için Ekrem Meşe tarafından çevrildi.

**\[1\]**[ **http://www.state.gov/secretary/rm/2011/05/162817.htm**](http://www.state.gov/secretary/rm/2011/05/162817.htm) **\[2\]**[ **http://www.huffingtonpost.co.uk/2013/06/18/david-cameron-syria-assad-g8\_n\_3459923.html**](http://www.huffingtonpost.co.uk/2013/06/18/david-cameron-syria-assad-g8_n_3459923.html) **\[3\]** [**http://security.blogs.cnn.com/2012/07/30/panetta-says-when-not-if-al-assad-falls-syrian-military-should-remain-intact/**](http://security.blogs.cnn.com/2012/07/30/panetta-says-when-not-if-al-assad-falls-syrian-military-should-remain-intact/)

Adnan Khan

Yazarın Makaleleri

İNGİLTERE YENİ “HASTA ADAM” MI?

SURİYE’YE MÜDAHALEDE AVRUPA’NIN YAKLAŞIMI

Hakkımızda

Linkler

İletişim Bilgilerimiz