Başörtüsüne Anayasa Güvencesi Teklifi Komisyon’da Kabul Edildi
25 Ocak 2023

Başörtüsüne Anayasa Güvencesi Teklifi Komisyon’da Kabul Edildi

Köklü Değişim Medya

TBMM Anayasa Komisyonu’nda, başörtüsüne anayasal güvence ve evlilik birliğinin tanımlandığı anayasa değişikliği önerisi, AKP ve MHP oylarıyla kabul edilirken, önergeleri reddedilen CHP ve İYİ Parti ise Genel Kurul’da da yasaya destek vermeyecek.

AKP, MHP ve BBP’nin Anayasa’nın din ve vicdan özgürlüğünü düzenleyen 24. Maddesi ile ailenin korunması ve çocuk hakları başlıklı 41. Maddesinde değişiklik öngören anayasa değişikliği teklifinin görüşmelerine TBMM Anayasa Komisyonu’nda devam edildi.

Teklifin, başörtüsü serbestisini düzenleyen birinci maddesi üzerinde verdikleri değişiklik önergesi reddedilen CHP ve İYİ Parti ise komisyonu terk etti.

Önergesi reddedilen CHP ve İYİ Parti ile parti kapatma davası nedeniyle iktidar kanadını protesto ederek komisyon görüşmelerine de katılmayan HDP, Genel Kurul’daki görüşmelerde anayasa değişikliği teklifine, bu haliyle destek vermeyecekleri tahmin ediliyor. Uzlaşma olmazsa, teklifin Meclis’ten geçmesi olası görülmüyor.

Seçim öncesi yine başörtüsü iktidar ve muhalefetin gündeminde yer alıyor. Allah’ın farz kıldığı tesettür, iki cephe arasında istismar edilmeye devam ediyor. Özgürlük diye savunulan demokratik nizamın geçmiş yıllardaki başörtüsü zulmü hafızalara kazınmıştı. Bu zulmün tekrarlanma olasılığına karşı 20 yıldır harekete geçmeyen ve bir yönetmelik ile yetinen AK Parti ile İslam’a düşmanlığı ile tanınan CHP’nin “hellaleşme” propagandası arasına sıkışmış olan başörtüsü seçim öncesi bir oy toplama aracı olarak kullanılıyor.

Muhalefetin Önergesinin İçeriği Ne?

CHP ve İYİ Parti, teklifin başörtüsü serbestisine ilişkin birinci maddesi üzerinde değişiklik yapılması için önerge verdi.

Muhalefetin önergesinde, Anayasa değişikliği teklifinin birinci maddesinde yer alan “dini inancı sebebiyle başını örtmesi” ibaresinin “başını örtmesi ya da örtmemesi de dahil olmak üzere” şeklinde ve “Alınan veya verilen bir hizmetin gereği olan kıyafet söz konusu olduğunda ise devlet; kadının başını örtmesini engellememek şartıyla gerekli tedbirleri alır” şeklinde değiştirilmesi yer alıordu.

Önergenin gerekçesinde ise, “Kimse inancını açıklamak ya da ispatlamak zorunda bırakılmamalıdır. Başörtüsünün dini inanca bağlanması, başka birisine bunun dinin inanç çerçevesinde olup olmadığı hususunda değerlendirme ya da yargılama yapmasına imkan verecektir” ifadelerine yer verilmişti.

Muhalefetin önergesi üzerinde yapılan görüşmelerde, AKP’li komisyon Üyesi Recep Özel, sözkonusu maddenin başlığının “din ve vicdan özgürlüğü” olduğuna işaret ederek, bu nedenle ‘dini inanç’ vurgusu yapıldığını belirtti.

Özel, muhalefetin önergesiyle, kıyafet serbestisinin kapsamını çok genişleyeceğini, bu durumun da kamu düzenini bozacağını ve kamuda zaafiyet yaratabileceğini savundu. Özel, bu nedenle de muhalefetin önergesine sıcak bakmadıklarını açıkladıç

Daha sonra oylanan önerge, AKP ve MHP oylarıyla reddedilmesi üzerine söz alan İYİ Parti Grup Başkanvekili Erhan Usta, önergelerinin özgürlük alanını genişlettiği gerekçesiyle iktidar kanadı tarafından reddedildiğini söyledi.

Başörtüsü sorununu çözmeye katkı vermek için komisyon toplantısına katıldıklarını, ancak iktidarın bu sorunu çözmeye niyetli olmadığını gördüklerini belirten Usta, “Bu tavır, başörtüsüne ihanettir” dedi. “Şu andan itibaren komisyonda kalmanın manası kalmamıştır” diyen Usta ve İYİ Partili üyeler komisyonu terk etti.

CHP Genel Başkan Yardımcısı ve Komisyon üyesi Bülent Tezcan ise Anayasa değişikliğinin 600 oyla Meclis'ten geçirilmesi için "tarihsel bir uzlaşma imkanı" varken, iktidarın tutumunun bu uzlaşmayı engellediğini ileri sürdü. Tezcan şöyle devam etti:

"Bu önergeyi reddederek, başörtülü kardeşlerimizin meselesinin kullanışlı malzeme olmasını istemektesiniz. Bu dertleri yaşamış kız kardeşlerimize sizi şikayet edeceğiz. Bu saatten sonra bu oyunun parçası olmayacağız.”

Açıklamaların ardından Tezcan ve CHP’li üyeler komisyonu terk etti.

Ardından yapılan oylamada teklif komisyonda kabul edildi.

Teklif Ne İçeriyor?

Anayasa’nın 24. Maddesinde değişiklik öngören teklifin son hali şöyle:

“Temel hak ve hürriyetlerin kullanılması ile kamu veya özel kesim tarafından sunulan mal ve hizmetlerden yararlanılması, hiçbir kadının başının örtülü veya açık olması şartına bağlanamaz.

"Hiçbir kadın; dinî inancı sebebiyle başını örtmesi ve tercih ettiği kıyafetinden dolayı eğitim ve öğrenim, çalışma, seçme, seçilme, siyasî faaliyette bulunma, kamu hizmetlerine girme ile diğer herhangi bir temel hak ve hürriyeti kullanmaktan ya da kamu veya özel kesim tarafından sunulan mal ve hizmetlerden yararlanmaktan hiçbir surette yoksun bırakılamaz. Bu nedenle kınanamaz, suçlanamaz ve herhangi bir ayrımcılığa tâbi tutulamaz. Alınan veya verilen bir hizmetin gereği olan kıyafet söz konusu olduğunda Devlet, ancak dinî inancı sebebiyle kadının başım örtmesini ve tercih ettiği kıyafetini hiçbir surette engellememek şartıyla gerekli tedbirleri alabilir.”

Anayasa’nın 41. Maddesine ise “Ailenin korunması, evlilik birliği ve çocuk hakları” şeklinde değiştirilmesini içeren ikinci maddesi ise “Evlilik birliği, ancak kadın ile erkeğin evlenmesiyle kurulabilir” ifadesi ekleniyor.

Bu haliyle gelecek teklif, Genel Kurul’da iki turda görüşülecek.

Anayasa değişikliği teklifinin kabul edilmesi için en az 360 milletvekilinin kabul oyu vermesi gerekiyor. 360’ın üstü, 400’ün altındaki oyla kabul edilen anayasa değişikliği teklifini cumhurbaşkanı referanduma götürmek zorunda. 400’ün üzerinde kabul edilen anayasa değişikliği Cumhurbaşkanının onaylaması durumunda yürürlüğe giriyor. Cumhurbaşkanı yine de isterse halkoyuna sunma hakkı var.

Muhalefetin Genel Kurul’daki oylamalarda anayasa değişikliğine destek vermemesi durumunda gerekli sayının sağlanamayacağı biliniyor.

Ancak CHP ve İYİ Parti, oylamaya katılıp ret oyu kullanma veya görüşmelere katılıp oylamalara katılmama konusunda henüz kesin bir açıklama yapmış değil. Böyle bir durumda ise ne teklif yasalaşabilir ne de referanduma gidebilir.

AKP, MHP ve BBP’nin miletvekili sayısı 334 ve bu sayı değişikliğin Meclis’ten geçmesi için yeterli değil.