İsrail ile Hamas, Gazze savaşının başlamasından 15 ay sonra altı haftalık ateşkes üzerinde anlaştı.

Ateşkes anlaşmasına varıldığı, Katar Başbakanı Mohammed bin Abdulrahman Al Thani ve ABD Başkanı Joe Biden tarafından doğruladığı dün gece ajanslar tarafından servis edildi.

Konuyla ilgili basın açıklaması yapan Katar Başbakanı Al Thani, İsrail ve Hamas'ın "kalıcı bir ateşkes" sağlanması için uzun süreli bir anlaşmayı kabul ettiğini ve anlaşmanın ‘İsrail’ kabinesi tarafından onaylanması halinde 19 Ocak pazar günü yürürlüğe gireceğini duyurdu. Kesin bir takvimin ise ileride açıklanacağı ifadesi, Trump’ın koltuğuna oturmasına günler kala aceleye getirilen bir anlaşma yorumlarına neden oldu.

Hatırlanacağı üzere seçilmiş ABD Başkanı Donald Trump, 20 Ocak’ta yemin edip, başkanlık koltuğuna oturmadan önce ateşkes anlaşmasının imzalanmasını istemiş ve temsilcisini bölgeye göndermişti.

Biden’dan Ateşkesin Detayları Hakkında Açıklama

Gazze'de katliama siyasi ve askeri destek veren ABD Başkanı Joe Biden, anlaşmayı, "ABD, Mısır ve Katar'ın beraber yürüttüğü diplomasi sonucunda Hamas ile 'İsrail' ateşkese ve rehine anlaşmasına vardı" ifadeleri ile duyurdu.

Netanyahu’nun masaya oturmaması ve soykırımı devam ettirmesi, ABD’deki seçimlerde Biden liderliğindeki Demokratların yıpranmasına ve Trump’ın başkanlık koltuğuna oturmasının önünü açan bir etken olarak öne çıkıyor.

ABD Başkanı Joe Biden, Gazze'deki çatışmaları durduracağını, Filistinli sivillere hayati insani yardımı sağlayacağını ve 15 aydan uzun süredir tutulan rehineleri aileleriyle yeniden bir araya getireceğini açıkladı.

Ateşkes planının kesin hatlarını Mayıs 2024'te paylaştığını ve ardından BM Güvenlik Konseyi tarafından oybirliğiyle kabul edildiğini hatırlatan Biden, üç aşamalı planın kalıcı ateşkesi sağlaması için ‘İsrail’ ile Hamas'ın ikinci aşamada gerekli düzenlemeleri müzakere edeceğini söyledi.

Biden, müzakerelerin 6 haftadan uzun sürmesi halinde ateşkesin devam edeceğini belirtti ve ateşkesin müzakereler sürdüğü müddetçe devam edeceğinin altını çizdi.

Trump: “Anlaşma Sağlandı”

Açıklama öncesi sosyal medya hesabından paylaşım yapan Ocak ayında göreve başlayacak ABD Başkanı Donald Trump "rehine anlaşması sağlandı" mesajını verdi.

‘İsrail’ ve Hamas temsilcileri, Paris, Kahire ve Doha'da üçüncü taraflar aracılığıyla müzakere yürütüyor, ABD, Katar ve Mısırlı diplomatlar arabuluculuk yapıyor.

Belirsizlik Sürüyor

Anlaşmayla ilgili bazı konu başlıkları hala netlik kazanmamış durumda ve ‘İsrail'in anlaşmayı Perşembe sabahı onaylaması bekleniyor. Ancak Netanyahu’nun saldırganlığa eğilimli ortakları ve diğer muhalifler anlaşmaya karşı çıkıyor.

Ateşkes, şartlar yerine getirilinceye kadar savaşı durduracak. Ancak bunun savaşın tamamen sona erdiği anlamına gelip gelmeyeceği ise belirsizlik taşıyor.

Gazze’de 15 ay boyunca operasyon yürüten ve birinci devlet ABD tarafından askeri ve siyasi destek alan ‘İsrail’ hedeflerine ulaşamayarak hezimeti yaşarken, kıt imkanlara rağmen mücadele eden Hamas ise işgalciyi masaya oturtmayı başardı. ‘İsrail’ bu uzun süre boyunca ne esirleri kurtarabildi ne de Hamas’ı yok edebildi.

Hangi rehinelerin hayatta ya da ölü olduğu ya da Hamas'ın kendilerinden haber alınamayan rehinelerin nerede olduğunu bilip bilmediği de belirsizliğin koruyor.

Hamas ise ‘İsrail'in serbest bırakmayacağını söylediği bazı mahkumların serbest bırakılmasını talep ediyor. Bunlar arasında 7 Ekim saldırılarına karışmış olanların da bulunduğu düşünülüyor.

‘İsrail’in tampon bölgeden belirli bir tarihe kadar çekilmeyi kabul edip etmeyeceği ya da buradaki varlığının açık uçlu olup olmayacağı da bir diğer belirsizlik ve çatışmanın kapısın aralayabilecek bir sorun olarak öne çıkıyor.

Hamas ve ‘İsrail’ arasında daha önce yapılan bazı ateşkesler çatışmalar sonrası rafa kalkmıştı. Üç Aşamalı Ateşkes

1.Aşama: 42 Günlük Ateşkes

Altı hafta sürecek ilk aşama, silahların susmasını, ‘İsrail’ güçlerinin Gazze'den çekilmesini ve Hamas'ın elindeki rehinelerin serbest bırakılmasını kapsıyor.

Ateşkesin ilk gününde Hamas, üç rehineyi serbest bırakacak, geri kalan takas da altı hafta içinde yapılacak.

Bu adımı takiben ‘İsrail’, Netzarim Koridoru da dahil olmak üzere Gazze'deki yerleşim alanlarından askerlerini çekmeye başlayacak.

Bir hafta sonra Hamas dört rehineyi daha serbest bırakacak. ‘İsrail’ buna karşılık Gazze Şeridi'nin güneyine kaçmak zorunda kalan halkın, kuzeydeki evlerine dönmesine izin verecek.

Bu yolu yürüyerek aşacak olanlar, sahil tarafından, araçla gidecek olanlar ise Gazze Şeridi'nin merkezinden geçen Selahaddin koridoruna paralel bir başka yoldan seyahat edebilecek.

Planın bu aşamasında, İsrail birliklerinin Mısır ile Gazze arasındaki Selahaddin (Philadelphia) Koridoru'nda kalmaya devam edeceği ileri sürülüyor.

Mısır ile Gazze arasındaki Refah Sınır Kapısı, hasta ve yaralıların tahliyesi için kademeli olarak açılacak.

‘İsrail'in Gazze'nin kuzeyi ve doğusundaki iki sınır bölgesinde 800 metrelik birer tampon bölge oluşturması da olasılıklar arasında yer alırken Hamas bu girişimlere şiddetle karşı çıkıyor.

Katar Başbakanı Al Thani, anlaşmanın birinci aşamasında Hamas'ın 33 rehineyi serbest bırakacağını açıklarken, karşılığında 1000 Filistinli mahkum veya tutuklu arasında 7 Ekim 2023 saldırısına katılan savaşçıların bulunmayacağı ileri sürülüyor.

Ateşkesin 16. gününde İsrail ile Hamas'ın, planın ikinci ve üçüncü aşamaları ile ilgili detaylar üzerinde görüşmelere başlaması bekleniyor.

2. Aşama: Kalan Rehinelerin Serbest Bırakılması

Katar Başbakanı El Tani, ikinci ve üçüncü aşamanın ayrıntılarının birinci aşamanın uygulanması sırasında kesinleşeceğini söylerken, Biden, planın ikinci aşamasında "savaşın kalıcı bir şekilde sona ermesi" için müzakerelerin yapılması planlandığını belirtti.

Bu aşamada, erkek askerler ve genç sivil erkek rehineler dahil olmak üzere yaşayan rehinelerin serbest bırakılması ve ölü rehinelerin cenazelerinin de teslim edilmesi öngörülüyor.

‘İsrail’, Gazze'de 94 rehine bulunduğunu ve bunlardan 34'ünün ölü olduğunu tahmin ediyor.

Ayrıca bu aşamada ‘İsrail’ askerlerinin Gazze'den tamamen çekilmesi ve "sürdürülebilir bir sükunetin" başlaması öngörülüyor. Bu daha önceki ateşkes önerilerinde "askeri operasyonların kalıcı olarak durdurulması" olarak tanımlanmıştı.

3. Aşama: Gazze'nin İnşası

ABD Başkanı Biden, üçüncü aşamada ki bu yıllar alacak Gazze'nin yeniden yapılanma planının devreye gireceğini söyledi.

Bu süreçte Gazze'ye insani yardım artacak ve yerinden edilen Filistinliler Gazze'nin tüm bölgelerine geri dönebilecek. Kalan son rehineler de ailelerine geri dönecek.

Ateşkesin 15 Ocak akşamı duyurulmasının hemen ardından ‘İsrail’ Başbakanlık ofisi tarafından yapılan açıklamada, "henüz anlaşmaya varılmamış birkaç madde" olduğu belirtildi. Ancak bunların kısa sürede aşılmasının beklendiği belirtildi.

Ateşkes Sonrası Açıklamalar

Hamas: Gazze'ye yönelik saldırıyı durdurma anlaşması, halkımız, direnişimiz, ulusumuz ve dünyanın özgür insanları için bir başarıdır...

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan: “Filistin Direniş Hareketi HAMAS ile İsrail arasındaki ateşkes görüşmelerinin anlaşmayla sonuçlanmasını memnuniyetle karşılıyoruz.

Anlaşmanın, Filistinli kardeşlerimiz başta olmak üzere bölgemiz ve tüm insanlık için hayırlara vesile olmasını, kalıcı barış ve istikrara kapı aralamasını temenni ediyoruz.”

Hakan Fidan: “Gazze’de ateşkes sağlanması için varılan mutabakat, adalet ve insanlık adına kıymetli bir adımdır. Bu süreci mümkün kılan Katar ve Mısır’ın çabaları takdire şayandır.

Şimdi, bu anlaşmanın bütünüyle hayata geçirilmesi ve Gazze’ye insani yardımın kesintisiz şekilde ulaştırılması sağlanmalıdır. Uluslararası toplum, bu hukuki ve ahlaki sorumluluğu yerine getirmelidir.”

Mısır Cumhurbaşkanı Abdülfettah es-Sisi: “Katar ve ABD'nin yanı sıra kısmen ülkesinin de arabuluculuk yaptığı ateşkesin ilan edildiği "Bu anlaşmayla birlikte, iki devletli çözüm yoluyla sürdürülebilir barış sağlanıncaya kadar Gazze'ye acil insani yardım girişinin hızlandırılmasının, mevcut feci insani durumla hiçbir engelle karşılaşmadan yüzleşilmesinin önemini vurguluyorum”

BM Genel Sekreteri Antonio Guterres: "Gazze'de ateşkes ve rehinelerin serbest bırakılmasını öngören anlaşmanın duyurulmasını memnuniyetle karşılıyorum. Arabulucuları -Mısır, Katar ve ABD- bu anlaşmanın sağlanmasındaki özverili çabalarından dolayı takdir ediyorum,"

Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen: "Gazze'deki ateşkes ve rehinelerin serbest bırakılması anlaşmasını memnuniyetle karşılıyorum”

İngiltere Başbakanı Keir Starmer: "Aylardır akan kanın ve kaybedilen sayısız canın ardından, bu ‘İsrail’ ve Filistin halkının umutsuzca beklediği gecikmiş bir haberdir”

İspanya Başbakanı Pedro Sanchez: ‘İsrail’ ile Hamas arasında varılan ateşkes anlaşmasını umutla karşılıyorum. Çatışmayı sona erdirmeli, Gazze'deki korkunç insani durumun çözümlenmesine ve tüm rehinelerin serbest bırakılmasına izin vermelidir.

Bu anlaşma bölgesel istikrarın sağlanması açısından hayati önem taşıyor. Bu, iki devletli çözüme ve uluslararası hukuka saygılı adil bir barışa giden yolda vazgeçilmez bir adımı temsil ediyor.”