Köklü Değişim Medya

Abdeel Majeed Bhatti, Hizb-ut Tahrir Merkezi Medya Ofisi için “Amerika’nın Zayıflayan Dünya Düzeni” başlıklı bir makale kaleme aldı.
Çarpıcı tespitlerin yer aldığı makalenin tercümesini siz değerli takipçilerimizin istifadesi için yayınlıyoruz.

Amerika’nın Zayıflayan Dünya Düzeni

Son günlerde Pew Araştırma Merkezi’nin yaptığı bir ankette Amerikalılara ülkeleri hakkında otuz yıl sonrası için düşünceleri soruldu ve bazı ilginç sonuçlar ortaya çıktı. Amerikan halkı, “ülkesini ekonomik, politik ve dünya sahnesinde düşüşte olan bir ülke” olarak öngörmektedir.[I] Buna karşın, Güney Asya sakinleri Amerika’nın azalan küresel şansını görüyor. ISEAS-Yusof Ishak Enstitüsü’ndeki ASEAN Araştırmaları Merkezi tarafından yapılan bir araştırmaya göre, katılımcıların yüzde 60’ı Amerika’nın “küresel güç ve etkisinin” ya zayıfladığını (%45,6) ya da önemli ölçüde zayıfladığını (%13,5) söyledi.[II] Öyleyse Amerika’nın dünya düzeni gerçekten zayıflıyor mu?

Halkın algılaması bir kenara, dikkate değer düşünürler Amerika’nın küresel prestijinin çöküşüyle ilgili makaleler yazmaya başladı. Bu ayın Foreign Affairs dergisinde yazan David Klion, “Amerikan İmparatorluğu 21. Yüzyılın Hasta Adamıdır” başlıklı bir makale yazdı. Makalesinde, yabancı güçlerin kendi dış politika gündemlerini şekillendirmek için Amerikan hükumetini nasıl etkilediğini anlatıyor. Çarpıcı örnekler: Yahudi devletinin Amerikan kurumlarını kendi topraklarının sınırlarını genişletmek için sömürme yeteneği ve Rusya’nın Trump’ın seçim zaferine yardım etmek için Amerika’nın iç politikasına müdahalesi.[III]

Belki de Amerika’nın küresel sahnedeki üstünlüğünün zayıfladığına dair en renkli açıklama, Richard Haas’tan gelmektedir. Foreign Affairs dergisinde yazan Haas, Amerikan üstünlüğünün sona ermesi ve kokuşmuş dünya düzenini yeniden canlandırmak için ülkenin atması gereken adımlardan uzun uzun bahsediyor.[IV] Haas, Amerika’nın küresel üstünlüğünün gerilemesinin ana sebeplerini, “Afganistan’ın yeniden inşasına, Irak’ın işgaline ve Libya’daki rejim değişikline kalkışmak” gibi faaliyetlerin “masraflarının altından kalkamamasına” bağlıyor.[V]

Kamuoyu araştırmaları ve uzman görüşlerinin yanı sıra Amerika’nın küresel düzeninden duyulan yaygın memnuniyetsizlik açıkça görülmektedir. Başta yerel düzen olmak üzere sivil toplum birden fazla fay hattı boyunca kutuplaşmış ve ülkenin siyasi sistemi bozulmuş durumdadır. Cumhuriyetçiler ve Demokratlar arasında rutin olarak uygulanan partizan siyaseti, bir dizi önemli yasayı sekteye uğratmıştır. ABD Başkanı Trump bu çıkmazı aşmak için -kendi ana projesi olan- Meksika sınırındaki duvarın finansmanını sağlamak üzere yürütme güçlerine başvurmuştur.

Amerika’nın uluslararası düzeni, kendi ülkesindeki kaos ve tıkanıklığı yansıtmaktadır. Başkan Trump; ABD’yi Paris İklim Anlaşması’ndan çekerek[VI], İran nükleer anlaşmasından vazgeçerek[VII], INF nükleer anlaşmasından çekilerek[VIII] ve Yahudiler ve Filistinliler arasındaki iki devletli çözümün kaldırılmasının temelini oluşturarak pervasızca tek taraflılığı seçmiştir.[IX] Bu, Amerikan prestijini zayıflatmış ve küresel çapta öfkeye sebep olmuştur.

Aynı şekilde, Amerika’nın vesayeti altında hareket eden uluslararası kilit kurumlar, akut kriz anlarında liderlik sağlayamamıştır. IMF’nin 2008’deki küresel finansal krizi tespit edememesi ve BM’nin Suriyelilerin Esad’ın eliyle katledilmesini durdurma konusundaki yetersizliği, Amerika’nın çürüyen liberal düzenindeki “mezar kitabelerinden” sadece birkaçıdır.[X],[XI]

Dünyanın tek kutupluluktan çok kutupluluğa geçişini hızlandırmak için -Rusya ve Çin gibi- revizyonist devletler çökmekte olan uluslararası düzenden faydalandılar. Rusya’nın Gürcistan’ı bölmesi, Kırım’ı ilhak etmesi, vekiller aracılığıyla Ukrayna’ya girmesi ve yeni gelişmiş nükleer silahlarının ortaya çıkması Amerika’nın liberal düzenine ciddi zorluklar getirmiştir.

Çin’in ekonomik gücü, Güney Asya Denizi’ndeki askeri yükselişi, Tek Kuşak Tek Yol girişimi, tüm bunlar Amerikan üstünlüğünü öylesine test etti ki, Asya Pasifik ülkeleri güven ve ticaret bakımından Çin hegemonyasının Amerikan versiyonundan daha iyi olup olmadığını açıkça sorguladılar.

Amerika’nın dünya işleri yönetiminden hayal kırıklığına uğramış müttefikleri de Amerika’yı denedi. Fransa Cumhurbaşkanı Macron, “Avrupa, güvenliğini sağlamak için ABD’ye artık güvenemeyeceği” konusunda uyarıda bulundu ve Avrupa’nın kendi güvenliğini kendisi garanti etmesi gerektiğini tekrarladı.[XII] Amerikan güvenliğinin kıtadaki kararlı bir temel taşı konumundaki Almanya, Amerika’nın Avrupa’ya taahhütleri konusundaki çekincelerini dile getirdi. Merkel, “gerçek, hakiki bir Avrupa ordusu oluşturma” hakkında uzunca bir konuşma yaptı.[XIII]

Buna ek olarak, Avrupa’nın ABD ile ticari ilişkilerindeki zedelenmeler, transatlantik ilişkinin çöküşünü oldukça canlı bir şekilde göstermektedir. İngiltere ve Amerika arasındaki bir zamanlar özel olan ilişkiler bile sallantıdadır. Aşırı sağ görüşlerinden dolayı Başbakan May’in eleştirdiği Trump, May’e saldırdı ve Brexit konusunda onunla alay etti.[XIV],[XV]

Amerika’nın küresel üstünlüğüne bir başka darbe de küreselleşme ve liberal ticaret uygulamalarına karşı küresel protestoların patlaması olmuştur. Küresel mali krizin ortasında Avrupa ve ABD’deki protesto dalgaları ve Arap halkların isyanı (Arap baharı) Amerika’nın dünya meseleleri üzerindeki tutumunun kırılganlığını gözler önüne serdi. Amerika’nın küreselleşme dürtüleri aşikâr olanı doğrulamaktadır: süper zenginler ile geri kalanlar arasındaki eşitsizlik şaşırtıcı bir oranda artmıştır ve ulusları kalıcı olarak kutuplaştırmıştır.

Huzursuzluk dalgası bugün Brexit, Fransa’nın sarı yelek hareketi, Batı’da aşırı sağın yükselişi, Cezayir ve Sudan’da kitlelerin isyanı şeklinde devam etmektedir. Batı nüfusları ve küresel ortaklar arasındaki Amerika’nın dünya düzenine karşı memnuniyetsizlik tüm zamanların en yüksek seviyesindedir ve henüz bir zirveye ulaşmamıştır.

Belki de Amerika’nın dünya düzenine yapılan en büyük itham, Washington’un istikrarlı siyasi çözümleri şekillendirmek için askeri gücü kullanamamasıdır. Amerika, Küresel Terörizme Karşı Savaş (KTKS) kapsamında yaklaşık 6 trilyon dolar harcamıştır, en az 500.000 insan katledilmiştir.[XVI]

Amerika’nın Küresel Terörizme Karşı Savaş’ının iki ayağını düşünün: Irak ve Afganistan. Irak tam bir kaos içerisinde ve parçalanmasına ramak kalmış bir durumdadır. Darmadağın edilmiş olan Afganistan, 18 yıllık aşağılayıcı işgalinin sonrasında ABD’nin onurlu bir çıkışının karşısında müthiş bir zorluk teşkil etmektedir. Sam Amca, beş eski Guantanamo Körfezi mahkûmuyla "barışçıl bir çıkış” için müzakereler yapmak zorunda kalmıştır.[XVII]

Başka bir yerde, Kore yarımadasında, Amerikan barış önerileri ile Kuzey Kore defalarca dalga geçtiğinden barış, belirsizliğini koruyor. Güney Amerika’da, Venezuela Başkanı Maduro, kendisini iktidardan indirmek isteyen Amerikan tehditlerini bastırmaya devam ediyor ve hiçbir istifa belirtisi göstermiyor.

Amerikan dünya düzeninin çöküşü tüm hızıyla devam ediyor. Aniden mi yoksa ağır ağır mı düşeceği görülecektir. Kesin olan şu ki, dünya 1945 öncesi bir dünyaya, çok büyük güçlerin üstünlük için yarışacağı bir dünyaya dönüşüyor. Umulur ki, bu üstünlük yarışına İslam Ümmeti, Raşidî Hilâfet Devleti ile katılır ve Allah Subhânehû ve Teâlâ’nın şu sözünü gerçekleştirir: “O, Allah’a ortak koşanlar hoşlanmasalar bile dinini, bütün dinlere üstün kılmak için, peygamberini hidayetle ve hak dinle gönderendir.” [Kur’an-ı Kerim Tevbe: 33]

Kaynakça

---

[I] Pew Research Centre (2019). Looking to the Future, Public Sees an America in Decline on Many Fronts (Geleceğe Bakınca Halk, Amerika’nın Birçok Cephede Düşüşte Olduğunu Görüyor). [çevrimiçi] Pew Research Centre. https://www.pewsocialtrends.org/2019/03/21/public-sees-an-america-in-decline-on-many-fronts/ [Erişim tarihi: 18 Nisan 2019].

[II] The Trumpet (2019). Looking to the Future, Public Sees an America in Decline on Many Fronts (Geleceğe Bakınca Halk, Amerika’nın Birçok Cephede Düşüşte Olduğunu Görüyor). [çevrimiçi] The Trumpet. https://www.thetrumpet.com/18881-poll-southeast-asians-see-americas-decline-and-chinas-rise [Erişim tarihi: 18 Nisan 2019].

[III] Klion, D. (2019). The American Empire Is the Sick Man of the 21st Century (Amerikan İmparatorluğu 21. Yüzyılın Hasta Adamıdır). Foreign Policy.

[IV] Haass, R. (2018). How a World Order Ends And What Comes in Its Wake (Bir Dünya Düzeni Nasıl Sona Erer ve Onun Ardından Ne Gelir). Foreign Affairs.

[V] aynı yerde.

[VI] The BBC (2019). Paris climate pullout: The worst is yet to come (Paris İklim Anlaşması’ndan geri çekilme: En kötüsü henüz yaşanmadı. [çevrimiçi] The BBC. https://www.bbc.com/news/science-environment-44330709 [Erişim tarihi: 18 Nisan 2019].

[VII] The BBC (2018). Iran nuclear deal: Trump pulls US out in break with Europe allies (İran nükleer anlaşması: Avrupalı müttefiklerinin tersine Trump ABD’yi sözleşmeden çekiyor). [çevrimiçi] The BBC. https://www.bbc.com/news/world-us-canada-44045957 [Erişim tarihi: 18 Nisan 2019].

[VIII] The Guardian (2019). Donald Trump confirms US withdrawal from INF nuclear treaty (Donald Trump, ABD’nin INF nükleer anlaşmasından çekildiğini doğruladı). [çevrimiçi] The Guardian. https://www.theguardian.com/world/2019/feb/01/inf-donald-trump-confirms-us-withdrawal-nuclear-treaty [Erişim tarihi: 18 Nisan 2019].

[IX] NPR (2019). President Trump Backs Israeli Sovereignty Claim Over Golan Heights (Başkan Trump, İsrail’in Golan Tepeleri Üzerindeki Egemenlik İddialarını Destekliyor). [çevrimiçi] NPR. https://www.npr.org/2019/03/21/705583795/president-trump-backs-israeli-sovereignty-claim-over-golan-heights [Erişim tarihi: 18 Nisan 2019].

[X] The Financial Times (2011). Watchdog says IMF missed crisis risks (Gözlemci, IMF’nin kriz risklerini karşılayamadığını söyledi). [çevrimiçi] The Financial Times. https://www.ft.com/content/59421568-344e-11e0-993f-00144feabdc0 [Erişim tarihi: 18 Nisan 2019].

[XI] The Week (2018). Syria crisis: why the UN Security Council is impotent (Suriye krizi: BM Güvenlik Konseyi neden aciz kaldı). [çevrimiçi] The Week. https://www.theweek.co.uk/syrian-civil-war/91838/syria-crisis-why-the-un-security-council-is-impotent [Erişim tarihi: 18 Nisan 2019].

[XII] Tass (2018). Macron says EU can’t rely on US for security, calls for more cooperation with Russia (Macron, güvenlik konusunda AB’nin ABD’ye güvenemeyeceğini söylüyor, Rusya’yla daha fazla işbirliği çağrısında bulunuyor). [çevrimiçi] Tass. http://tass.com/world/1018746 [Erişim tarihi: 18 Nisan 2019].

[XIII] The Local (2018). Donald Trump attacks Theresa May over her criticism of his far-right retweets (Donald Trump, aşırı sağ retweetlerinden dolayı kendisini eleştirdiği için Theresa May’a saldırıyor). [çevrimiçi] The Local. https://www.thelocal.de/20181113/merkel-calls-for-a-real-true-european-army [Erişim tarihi: 18 Nisan 2019].

[XIV] The Guardian (2017). Donald Trump attacks Theresa May over her criticism of his far-right retweets (Donald Trump, aşırı sağ retweetlerinden dolayı kendisini eleştirdiği için Theresa May’a saldırıyor). [çevrimiçi] The Guardian. https://www.theguardian.com/us-news/2017/nov/29/donald-trump-theresa-may-tweet-uk-us [Erişim tarihi: 18 Nisan 2019].

[XV] Al Jazeera (2018). Trump attacks May’s Brexit deal, says it may harm US-UK trade (Trump, May’in Brexit anlaşmasına saldırıyor, ABD-İngiltere ticaretine zarar verebileceğini söylüyor). [çevrimiçi] Al Jazeera. https://www.aljazeera.com/news/2018/11/trump-attacks-brexit-deal-harm-uk-trade-181127074521913.html [Erişim tarihi: 18 Nisan 2019].

[XVI] CNBC (2018). America has spent $5.9 trillion on wars in the Middle East and Asia since 2001, a new study says (Yeni bir araştırma, Amerika’nın 2001 yılından bu yana Orta Doğu ve Asya’daki savaşlara 5,9 trilyon dolar harcadığını söylüyor). [çevrimiçi] CNBC. https://www.cnbc.com/2018/11/14/us-has-spent-5point9-trillion-on-middle-east-asia-wars-since-2001-study.html [Erişim tarihi: 18 Nisan 2019].

[XVII] New York Times (2019). Once Jailed in Guantánamo, 5 Taliban Now Face U.S. at Peace Talks (Bir zamanlar Guantanamo’da hapsedilen 5 Taliban şimdi barış görüşmelerinde ABD ile karşı karşıya). [çevrimiçi] New York Times. https://www.nytimes.com/2019/03/26/world/asia/taliban-guantanamo-afghanistan-peace-talks.html [Erişim tarihi: 18 Nisan 2019].