Köklü Değişim Medya
ABD ve İngiltere’nin Avustralya’yı Çin’e karşı stratejik ortak ilan etmesinin ardından dün Tacikistan’ın başkenti Duşanbe’de toplanan Çin ve Rusya’nın başını çektiği Şanghay İşbirliği Örgütü de (ŞİÖ), İran’ın tam üyeliğini onayladı. Böylece ABD ile yıllardır kriz yaşadığı izlenimi verilen İran, tüm ŞİÖ mekanizmalarına dâhil edilirken ABD’nin çekildiği Afganistan ŞİÖ tarafından kuşatılmış olacak.

Şİ: AFGANİSTAN KRİTİK

Koronavirüs salgını nedeniyle kısmen video konferans şeklinde gerçekleşen Duşanbe zirvesinde konuşma yapan Çin Devlet Başkanı Şi Cinping, başlıca konunun Afganistan olduğunu gizlemeden, “En önemli gündem maddemiz Afganistan. Şanghay İşbirliği Örgütü üye ülkeleri birlikte çalışarak Afganistan’ın iç krizinin aşılmasına yardımcı olmalı. Afganistan egemenliğine müdahale edilmeden tüm etnik yapıların temsil edildiği yönetim kurulmasına yardımcı olmalıyız. Barış ve huzurun tek formülü budur” açıklamasını yaptı.

PUTİN: ABD KAÇTI

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin de, Afganistan vurgusu yaptı. Afganistan’daki durumun tüm ŞİÖ üye ülkelerin ortak adım atmasının son derece önemli olduğunu vurgulayan Putin, “Afganistan tüm bölgemiz için ciddi riskler taşımaya devam ediyor. Bu riskleri bertaraf etmek için ŞİÖ üye ülkeleri Afganistan konusunda birlikte hareket etmeli. Afganistan ile ilgili atılacak adımları aramızda kararlaştırarak atmalıyız” dedi. Afganistan ile ilgili son bir ayda yaşananlara da değinen Putin, “ABD’nin apar topar Afganistan’ı terk etmesi çekilmeden ziyade oradan kaçışı anımsatıyordu. Afganistan’ı bu şekilde terk etmeleri bahsettiğim risklerden birçoğunun da kaynağı olmuştur” ifadelerini kullandı.

‘İRAN KATKI SAĞLAR’

Afganistan ile ilgili ŞİÖ hedeflerine ulaşmak için İran’ın örgüte üye olmasının önemli katkı sağlayacağını da belirten Putin, “Rusya, İran’ın Şanghay İşbirliği Örgütüne üye olmasına tam destek veriyor. Gerçi üye ülke liderlerinin İran’ın kabul edilmesi için oylama yaptıktan sonra İran’ın pratikte epeyce uzun bir yol kat etmesi gerekiyor. Sürecin hızlı işleyeceğini umuyorum. Ayrıca ŞİÖ sadece İran değil, eşitler arasında eşit şartla katılmak isteyen tüm diğer ülkelere de açıktır” dedi.

İRAN DIŞİŞLERİ BAKANI: ÖNEMLİ ETKİ EDECEK

İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan, ülkesinin ŞİÖ’ye tam üye olarak kabul edilmesinin Tahran’ın komşularla ve Asya ülkeleriyle kapsamlı işbirliği politikasına önemli etki edeceğini belirtti. Abdullahiyan, Twitter hesabından yaptığı açıklamada, İran’ın ŞİÖ’ye tam üyeliğini “stratejik üyelik” olarak niteledi. Ülkesinin üyeliğinin örgüte üye ülkelerin liderleri tarafından onaylandığını belirten Abdullahiyan, “Bu stratejik üyelik, İran’ın komşularla ve Asya ülkeleriyle kapsamlı iş birliğine odaklı politikasında önemli etkiye sahip olacaktır” ifadelerini kullandı.

İRAN’IN ÜYELİĞİ ABD’NİN ÇEVRELEME POLİTİKASINA HİZMET EDER

ABD’nin çekilmesiyle Afganistan krizinin Orta Asya’ya sıçramasından kaygı duyan Rusya, yeni Taliban yönetiminin genişleme ihtimaline karşı Afganistan’a sınırı olan İran ile işbirliğine ihtiyaç duyuyor. Bu durum aynı zamanda ŞİÖ üyesi ülkelere Amerikan çıkarlarına hizmet eden ülkelerin katılmasına neden oluyor. Pakistan ve Hindistan’dan sonra İran’ın ŞİÖ’ye üyelik yolunun açılması bir nevi Rusya ve Çin’in “siyasi körlüğü” olarak değerlendiriliyor. Zira Amerika’nın, Rusya ve Çin’i söz konusu ülkeler üzerinden kuşatma hamlesi için kullandığı/kullanacağı biliniyor.

ÖRGÜTÜN İLK ADI ‘ŞANGHAY BEŞLİSİ’ İDİ

Şanghay İşbirliği Örgütü Rusya’da Vladimir Putin’in iktidara gelmesinden bir yıl sonra Haziran 2001 yılında kuruldu. İlk başta “Şanghay Beşlisi” adını taşıyan örgütün kurucu üyeleri Rusya, Çin, Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan ve Özbekistan oldu. Anlaşma Çin’in Şanghay şehrinde imzalandığı ve karargâh olarak bu şehir seçildiği için daha sonra adı Şanghay İşbirliği Örgütü’ne dönüştü.

ŞİÖ, Avrasya’da siyasi, iktisadi ve güvenliğe dair işbirliğini hedefleyen bir devletler arası kuruluş olarak tanımlanıyor. Geride kalan 20 yılda örgüte Pakistan, Hindistan ve son olarak İran katıldı.

Afganistan, Moğolistan ve Belarus ise örgütte gözlemci statüsüne sahip. ŞİÖ’de ayrıca diyalog partneri ülkeler de var. Bunlar Azerbaycan, Ermenistan, Türkiye, Sri Lanka, Nepal ve Kampuçya.